شیرازنامه
شیرازنامه، اثر ابوالعباس معین‌الدین احمد بن شهاب‌الدین ابیالخیر زرکوب شیرازی (متوفی 663ق)، مهم‌ترین تاریخ محلی شیراز در دوران تیموریان است که به کوشش اسماعیل واعظ جوادی منتشر شده است.
| شیرازنامه | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | زرکوب شیرازی، احمد بن ابیالخیر (نويسنده) واعظ جوادی، اسماعیل (مصحح) |
| ناشر | بنياد فرهنگ ايران |
| مکان نشر | ایران - تهران |
| سال نشر | 1350ش |
| چاپ | 1 |
| موضوع | شیراز - تاریخ - شیراز - سرگذشت نامه |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | DSR۱۴۵/ز۴ش۹ ۱ |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
مؤلف با الگو قرار دادن کتاب بغدادی که در آن به وصف آل برمک توجه شده بود، شیرازنامه را نوشت؛ اما او قصد داشت که شخصی از اهل شیراز راهم‌پایه و هم‌وزن فضل برمکی نماید. او سرانجام کتاب را به نام حاجی قوام‌الدوله شخصیت مورد علاقه شیخ ابو اسحاق اینجو تقدیم کرد و کتابش را شیرازنامه نامید[۱].
شیرازنامه مشتمل بر دو اصل، یک مقدمه و یک خاتمه است که هر اصل آن، شامل هفت طبقه است. مقدمه کتاب شامل سه فصل در شرح مزایای فارس، اقلیم و کوره‌های آن، آب و هوا و خصوصیات شهر شیراز، بنای شهر شیراز و بانی آن است. اصل اول کتاب شامل ذکر سلاطین حکام شیراز از ابتدای آل‌‌بویه تا انتهای امارت شرف‌الدین محمود شاه و مشتمل بر هفت طبقه است. اصل دوم، شامل ذکر اعاظم ائمه و اکابر مشایخ شهر شیراز، شرح مناقب اشراف و اعیان فارس، تاریخ فوت و مدفن اولیای شیراز است که مشتمل بر هفت طبقه و شرح حال 32 نفر است. خاتمه نیز شامل دو فصل در ذکر اعاظم سادات و مقابر دودمان اهل بیت نبوت(ع) در شیراز و ذکر مزارات مشهور در شیراز است[۲].
نثر کتاب با وجود آن‌که صنایع ادبی بسیاری در آن به کار رفته، روان و ساده است. نویسنده عبارات و واژه‌ها را به طرز زیبایی در کنار یکدیگر قرار داده است. برخی معتقدند او در نثر فارسی از تاریخ وصاف بهره برده است. ابن زرکوب در درج پاره‌ای از حوادث تاریخی، چنان توانا بوده که گویی یک صحنه نمایش را به تصویر کشیده است[۳].
وی از اشعار عربی و فارسی بسیار استفاده کرده است. به علت آشنایی وسیع او با ادبیات عرب، اشعار عربی آن بسیار محکم و جزیل و پرمعنی است، اما اشعار فارسی آن چندان جزالت و استحکام ندارد[۴].
او قبل از درج برخی از اشعار فارسی، از واژه‌ی بیت استفاده کرده است. وی درمدح اتابک تلکه بن زنگی قصیده‌ای عربی ازعزالدین بنجیره نقل می‌کند[۵].
پانویس
منابع مقاله
ساسان‌پور، شهرزاد، «شیرازنامه ابن زرکوب شیرازی»، کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، اردیبهشت 1391، شماره 168.