غایة الإحسان فی خلق الإنسان
غاية الإحسان في خلق الإنسان، اثر جلال‌‌الدین سیوطی (متوفی 911ق)، کتابی است در موضوع آفرینش انسان و توصیف اعضا و جوارح او که با مقدمه مرزوق علی ابراهیم، منتشر شده است.
| غایة الإحسان فی خلق الإنسان | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌‌بکر (نويسنده) ابراهیم، مرزوق علی (محقق) |
| ناشر | دار الفضيلة |
| مکان نشر | مصر - قاهره |
| سال نشر | 1991م |
| چاپ | 1 |
| شابک | 977-5141-03-6 |
| موضوع | انسان -- آفرینش -- واژه‌نامه‌ها - زبان عربی - واژه نامهها - اندام‌های انسان -- واژه‌نامه‌ها |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | 2غ9س 225 BL |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
سیوطی، آخرین زبان‌شناسی است که در موضوع آفرینش انسان و توصیف اعضا و جوارح او، اثری تألیف کرده و تألیفات گذشتگان را صیانت نموده است[۱].
سیوطی در تألیف این کتاب، به شیوه تحقیقی و روشمند خود که در سایر تألیفات متعدد ادبی، تاریخی و عملی به‌کار رفته، عمل نموده است. این شیوه، مبتنی است بر جمع‌آوری، تصنیف و تنقیح مباحث مختلف در تألیفات گذشتگان او که معمولا با بیان اسامی آن مراجع و مؤلفان آنها، همراه است. سیوطی بدین ترتیب، بسیاری از کتاب‌ها و رسایل گمشده را صیانت کرده است[۲].
از جمله تألیفاتی که سیوطی در نگارش اثر حاضر، بر آن تکیه کرده و در حکم آثار مفقوده است، کتاب «خلق الإنسان» محمد بن حبیب (متوفی 245ق) و کتاب «خلق الإنسان» ابوجعفر نحاس (متوفی 338ق) و غیر آن است[۳].
سیوطی در مقدمه کتاب، به دلایل پرداختن به تألیف اشاره داشته است. او می‌گوید: «بر دانشیان مهم است که اسامی اعضای انسان و اندازه و اجزا و عوارض آن را بشناسند و اصطلاحات آن را بدانند». سپس در ادامه می‌گوید: «دانشمندان صدر اول، عنایت بسیاری به آن موضوع و تألیف درباره آن داشته، ولی زمان بسیاری از انقراض آن تألیفات می‌گذرد و در نتیجه مردم امروزه نسبت به آن، جهل دارند»[۴].
کتاب شامل یک مقدمه و 23 باب است. مؤلف در مقدمه، دلایل تألیف را برشمرده است. برخی از عناوین اصلی باب‌های کتاب، بدین قرارند: اسامی همه اجزای انسان در مراحل مختلف رشد او؛ ویژگی‌های ظاهری انسان؛ رأس: انواع آن؛ صورت: انواع و صفات آن؛ چشم؛ گوش؛ بینی؛ لب؛ دهان؛ زبان؛ دندان‌ها؛ ریش؛ کتف و شانه؛ بازو و ساعد؛ کمر؛ سینه و شکم؛ پهلوها؛ اندرون؛ آلات مرد و زن و پیرامون آن؛ پشت و کفل؛ ران‌ها و کفل‌ها؛ زانو، ساق و پا[۵].