اشعار شیخ نجم‌الدین رازی

اشعار شیخ نجم‌الدین رازی «دایه»، مجموعه اشعار ابوبکر عبدالله بن محمد بن شاهاور اسدی رازی، متخلص به «نجم» و معروف به «دایه»، از صوفیان بزرگ و نویسندگان مشهور نیمه دوم سده ششم و نیمه اول سده هفتم هجری است که به کوشش و تحقیق محمود مدبری، جمع‌آوری و عرضه شده است.

اشعار شیخ نجم‌الدین رازی «دایه»
پدیدآوران	رازی، نجم الدین ابوبکر عبدالله بن محمد (نويسنده) مدبری، محمود (محقق)
ناشر	طهوری
مکان نشر	ایران - تهران
سال نشر	1363ش
چاپ	1
موضوع	شعر فارسی - قرن 7ق. - شعر عرفانی - قرن 7 ق.
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

نجم‌الدین رازی از بزرگان ایران در قرن هفتم است که آثار وی، در تلفیق نثر روان با مضامین صوفیانه، از شاهکارهای ادب فارسی است. اشعار وی که در اثر حاضر گردآمده، در درجه دوم نسبت به نثرش قرار دارد.

برخی از رباعیات او، به نام عرفا و شاعران دیگر آمده است؛ از جمله: خواجه عبدالله انصاری، شیخ ابوسعید ابوالخیر، مجدالدین بغدادی، مولانا جلال‌الدین مولوی، سنایی، بابا افضل کاشانی، نجم‌الدین کبری، خیام، اوحدالدین کرمانی، احمد غزالی، عطار و سعدالدین حموی. اکثر این رباعایت، بنا به تصریح خود او در کتاب‌هایش و یا انتساب تذکره‌ها، از آن اوست.

سبک شعر نجم‌الدین، در قصیده اغلب به سبک خراسانی در اواخر قرن پنجم و اوایل قرن ششم، خصوصاً سنایی، نزدیک است؛ اما این سبک، به‌خصوص در رباعی، تفاوت دارد. در این اشعار، اصطلاحات ادبی متداول در آن عهد و مصطلحات عرفا، بسیار دیده می‌شود. صور خیال، به‌ویژه تشبیه فشرده (اضافه مقلوب مشبه به و مشبه) و تشخیص اضافی از نوع تشبیهی نیز کاربرد فراوانی در اشعار او دارد که فهرست‌وار، در آخر کتاب جمع‌آوری شده است. از جمله تشبیهات فشرده به‌کار رفته در اشعار او عبارتند از: بارغم، تندباد قهر، پروانه دل، تیغ لااله، دانه عشق و از جمله تشخیصات اضافی در اشعار وی عبارتند از: چشم دل، دهن دوزخ، دست اجل، رخ دین و حلق وجود.

در این کتاب، از آوردن برخی رباعیات و اشعار منسوب که گوینده آنها دقیقاً معلوم نیست، خودداری شده است. بر این اشعار، تعلیقاتی افزوده گردیده که شامل: مآخذ اشعار و حواشی تصحیحی مربوط به آنها، معنی و شرح لغات و اصطلاحات ادبی و عرفانی و تاریخی که با شواهد شعری و نثر از دواوین و آثار منثور کلاسیک همراه است.

منابع مقاله

مقدمه کتاب.