نحو منهج تربوي أصيل

نحو منهج تربوي أصيل تألیف محمد حسن بریغش، کتاب حاضر دربردارنده مقدمه و یازده جستار از نویسنده است که به مناسبت‌هاى گوناگون قلمى شده و اینک یکجا عرضه گشته‌اند. وجه اشتراک این جستارها قرار داشتن آن‌ها در حوزه تربیت اسلامى به مفهوم عام کلمه است.

نحو منهج تربوي أصيل
پدیدآوران	بریغش، محمد حسن (نویسنده)
ناشر	مؤسسه الرساله للطباعه والنشر والتوزیع
مکان نشر	بیروت
سال نشر	1424 ق/ 2003 م
چاپ	اول
کد کنگره	‏

دانش و آموزش در اسلام: در این گفتار، نخست به شرح فضیلت علم و تعلیم و تعلم در اسلام بر اساس کتاب و سنت پرداخته شده است؛ سپس به علوم واجب عینى و واجب کفایى اشارت رفته است و پس از نیم‌نگاهى به روایى و فضیلت آموزش دختران، به نمونه‌هایى از تلاش‌هاى مسلمانان در حوزه دانش و آموزش اشاره و از مشارکت زنان مسلمان در دانش و آموزش یاد شده است.

تأملاتى در تربیت اسلامى: در این بحث تلاش شده است شمارى از مفاهیم و دلالت‌هاى تربیتى احادیث نبوى به‌طور عام و آنچه دربارۀ مبانى تربیت اسلامى در روایات نبوى به‌طور خاص آمده است، سازوار با برداشت نگارنده پیش‌رو نهاده شود.

وظیفه‌اى دشوار فراروى امت اسلامى: جان کلام در این گفتار مبتنى بودن تعالى و پیشرفت امت بر اعتقادات صحیحى است که عوامل پیشرفت و تعالى را در کف امت نهد. امت اسلامى هنگامى عقب‌مانده شد و به فقر و فلاکت گرفتار گشت که در رفتار از عقاید خود دور افتاد گرچه در گفتار به پاره‌اى از شعائر عبادى چنگ آویخت و اکنون وظیفه خطیر او بازگشت به عقیده در همه امور زندگى است.

برنامه آموزشى و شخصیت امت: در این عصر، ماده‌گرایى در امور زندگى چنان فراگیر شده است که تعلیم و تربیت یکسره در خدمت برآورده ساختن خواسته‌هاى مادى بشر درآمده است و انسان به همه‌چیز از دریچه مادى و منافع مادى خود مى‌نگرد و چنان شده است که این نگرش یکى از فلسفه‌هاى تربیتى در غرب شده است و غرب نظام و برنامه‌هاى آموزشى خود را بر جهان عرب به‌طور خاص و جهان اسلام به‌طور عام تحمیل کرده تا در این کشورها اعمال و اجرا شود. علت تن دادن جهان عرب و اسلام به این پدیده شوم، کوچک و خوار شماردن خود و بزرگ انگاشتن غرب است. نگارنده در ادامه این جستار به شرح دو علت یادشده پرداخته و ابراز شگفتى کرده است که هنوز هم این کشورها در بند برنامه‌هاى آموزشى وارداتى از غرب‌اند و نادیده گرفته یا اصولاً درنیافته‌اند که میان برنامه آموزشى و عقاید و باورهاى هر ملت ارتباطى مستقیم وجود دارد. از آنجا که هر امتى را وجودى ویژه و شخصیتى خاص است، ناگزیر مسلمانان باید در پى برنامه آموزشى‌اى برآیند که با عقاید و فرهنگ آنان همخوانى داشته باشد.

برنامه‌هاى آموزشى و نیرنگ‌هاى دشمن: هنگامى که غرب دریافت مسلمانان دارند بیدار مى‌شوند بر آن شد که این بیدارى به دست او و به صورت مهارشده صورت پذیرد، از این‌رو تلاش کرد دانشجویان مسلمان در غرب را چنان که خود مى‌پسندد تربیت کند و به کشورهاى اسلامى گسیل دارد تا زمام امور مسلمانان غیرمستقیم در کف غرب باشد.

عناوین دیگر بحث‌هاى کتاب به قرار ذیل است: تربیت اسلامى و دموکراسى، مسلمان و مسئولیت او در عصر علم و ایدز، ویژگى‌هاى اساسى تربیت نسل‌هاى آینده، نقش مدرسه در تربیت کودکان و ساختن آینده، مدرسه ابتدایى و مسئولیت تربیتى آن، تربیت و زن.

• مطالعه منابع ذیل نیز پیشنهاد مى‌شود:

عبدالرزاق فتلى، تربیه الفتاه فى الاسلام (چاپ اول: بیروت، دارالثقافه، 1410 ق)؛ على قائمى، سازندگى و تربیت دختران (چاپ دوم: تهران، انجمن اولیا و مربیان جمهورى اسلامى ایران، 1371)؛ سعید اسماعیل على، دیمقراطیه التربیه الاسلامیه (قاهره، عالم الکتب، 1982 م).

منابع مقاله

رفیعی، بهروز، کتاب‌شناسی تعلیم و تربیت در اسلام، مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفی(ص)، قم، یکم، 1390ش.