إتمام الدرایة لقراء النقایة
إتمام الدراية لقراء النقاية، اثر جلال‌الدین عبدالرحمن سیوطی (متوفی 911ق)، کتابی آموزشی است که سیوطی آن را به شیوه کتاب «مفاتيح العلوم» محمد بن احمد بن یوسف خوارزمی (متوفی 783ق/997م) تألیف کرده است. این کتاب با تحقیق ابراهیم عجوز، به چاپ رسیده است.
| إتمام الدرایة لقراء النقایة | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌‌بکر (نويسنده) عجوز، ابراهیم (محشی) |
| ناشر | دار الکتب العلمية |
| مکان نشر | لبنان - بیروت |
| سال نشر | 1405ق - 1985م |
| چاپ | 1 |
| شابک | - |
| موضوع | علوم اسلامی - مجموعهها |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /ع8س9 11/5 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
این کتاب، خلاصه چهارده علم با نهایت ایجاز و اختصار است که در آن، عبارات و اقوال مردمان در کتاب‌های بزرگ، تلخیص شده است[۱].
در مقایسه میان این کتاب و «مفاتيح العلوم»، باید به این نکته اشاره نمود که هر دو کتاب، جمع‌کننده و تلخیص‌کننده متون علوم عربی، دینی و دنیوی بشمار می‌آیند. خوارزمی کتابش، «مفاتيح العلوم» را به دو گفتار تقسیم کرده است: اول، ویژه علوم شرعی و علوم عربی مرتبط با آن، شامل: فقه، کلام و نحو و دوم، ویژه علوم غیر عربی (از یونانیان و دیگر ملل)، شامل: فلسفه، منطق، طب، ارتماطیقی، هندسه، ستاره‌شناسی. اما کتاب حاضر، شامل علوم زیر است: اصول دین، تفسیر، علم الحدیث، اصول فقه، علم فرائض، نحو، تصریف، خط، معانی، بیان، بدیع، تشریح، طب و تصوف[۲].
سیوطی می‌گوید: هر خواننده‌ای به این علوم نیازمند است و هر علم دینی بر آن متوقف می‌شود؛ زیرا برخی از آن، مانند اصول دین و تصوف، واجب عینی و برخی واجب کفایی است. واجب کفایی نیز یا ذاتی است، مانند تفسیر و حدیث و فرایض و یا علوم دیگر بدان محتاجند، مثل اصول و نحو و نیز علم طب که حفظ سلامتی را در بر دارد و برای انجام عبادات و معیشت، مورد نیاز است[۳].
سیوطی می‌گوید: تشریح بر علم طب، تقدم دارد؛ زیرا نسبت آن دو، مانند نسبت تصریف به نحو است؛ چراکه تشریح در مورد ذات بدن و ترکیب آن کاوش می‌کند، اما طب مربوط به امور عارض بر بدن است. ازآنجاکه طب برای معالجه امراض ظاهری و دنیوی است، شایسته است به دنبال آن، تصوف برای معالجه امراض باطنی و اخروی، به وجود آید[۴].
سیوطی در مبحث تشریح، اجسام بزرگ انسان و اعصاب، رگ‌ها، عضلات، شرایین، روده‌ها، مغز و چشم را به شرح نشسته است[۵].
پانویس
منابع مقاله