قطف الأزهار في کشف الأسرار

قطف الأزهار في كشف الأسرار یا «أسرار التنزيل»، اثر جلال‌الدین سیوطی (متوفی 911ق)، کتابی است در بررسی تناسب آیات در سوره‌ها و ارتباط آنها با یکدیگر و تناسب و ارتباط سوره‌ها در قرآن کریم که با تحقیق احمد بن محمد حمادی، منتشر شده است.

قطف الأزهار في کشف الأسرار
پدیدآوران	سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌‌بکر (نويسنده) حمادی، احمد بن محمد (محقق)
ناشر	مکتبة الالفين
مکان نشر	قطر - دوحه
سال نشر	1414ق - 1994م
چاپ	1
شابک	‎99921-23-03-6
زبان	عربی
تعداد جلد	2
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

بحث تناسب آیات در سوره‌ها و تناسب سوره‌ها در قرآن کریم، گویا در پژوهش‌های سده‌های آغازین تاریخ اسلام، دارای اهمیت چندانی نبوده و نشانی از آن در آثار آن دوران، نیست و یا لااقل، در دسترس نمی‌باشد. اما این موضوع، در سده‌های واپسین، از جمله دل‌مشغولی‌های مهم مفسران و قرآن‌پژوهان بوده و آثاری را در این زمینه به خود اختصاص داده است که کتاب حاضر سیوطی نیز از جمله آنها می‌باشد. سیوطی در این کتاب، به دنبال آن است تا نشان دهد که آیات در سوره‌ها و نیز سوره‌ها به‌لحاظ محتوا باهم در پیوندی استوار هستند.

از جمله اموری که نشان‌دهنده ارزش و اهمیت کتاب می‌باشد، آن است که سیوطی از آن در آثار دیگر خود یاد کرده و بدان بالیده است‌.

«قطف الأزهار»، به «أسرار التنزيل» نیز مشهور شده و سیوطی نیز گاه از آن بدین عنوان یاد کرده است‌. گویا سیوطی بررسی تناسب آیات در سوره‌ها را تا سوره توبه پیش برده و به تکمیل آن توفیق نیافته است.

از جمله مهم‌ترین ویژگی‌های کتاب حاضر، حقیقتی است که سیوطی در مقدمه، از آن پرده برداشته است. با نگریستن در عناوین کتاب‌های سیوطی می‌بینیم بیشترین هدف او از تألیفاتش ایجاد یک مکتب فرهنگی متکاملی است برای انواع دانش‌هایی که درباره آنها پژوهش و بررسی می‌کند. هریک از آن نوشته‌های سیوطی، به حلقه‌ای می‌ماند که مکمل دیگری است و در مجموع، فنی را تشکیل می‌دهد که همه فنون وابسته به علوم قرآنی را در بر می‌گیرد و کامل می‌کند‌. سیوطی خودش در دیباچه اثر حاضر، پرده از این حقیقت برداشته و آن را گوشزد می‌کند. دیباچه این کتاب، بهترین نمونه‌ای به حساب می‌آید که تلاش‌های سیوطی را در این متن روشن ساخته و نشان می‌دهد که چگونه کتاب‌های وی یکدیگر را کامل می‌کنند. سخن او در دیباچه چنین است: «در دانش‌های وابسته‌ به‌ قرآن،‌ کتاب‌هایی چند فراهم ساختم. یکی از آن کتاب‌ها تفسیر موسوم به «ترجمان‌ القرآن»‌ است... به دنبال آن کتاب‌هایی را بپرداختم که کتاب «الإتقان في علوم‌ القرآن»‌ یکی‌ از آن کتاب‌هاست... سپس درباره احکام قرآن، کتاب‌ «الإكليل‌ في‌ استنباط التنزيل» را تألیف کردم... پس از آن‌ کتابی مستقل در اسباب‌ النزول‌ نگاشته و آن را «لباب النقول» نامیدم‌... و اینک این کتاب (یعنی کتاب قطف الأزهار) را نگاشتم... در این کتاب همه آگاهی‌های خود را از‌ سخنان‌ دانشمندان درباره نظم قرآنی یاد می‌کنم... بنابراین اگر این کتاب به پایان آید و در کنار آن نوشته‌ها جای گیرد، دانشجویان با وجود آن نوشته‌ها از همه تفاسیر بی‌نیاز خواهند‌ شد‌».

منابع مقاله

1. مهدوی‌راد، محمدعلی، «سیر نگارش‌های علوم قرآنی (8)»، پایگاه مجلات تخصصی نور، بینات (مؤسسه معارف اسلامی امام رضا(ع))، زمستان 1375- شماره 12، به آدرس:

https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/6073

1. طباطبایی، سید کاظم، «پژوهش‌های قرآن‌شناختی سیوطی»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مطالعات اسلامی، بهار و تابستان 1379- شماره 47 و 48، به آدرس:

https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/54880