نگاهی به بردگی

نگاهی به بردگی، تألیف آیت‌الله محمدعلی گرامی (متولد 1317ش)، به موضوع بردگی و دیدگاه اسلام درباره آن پرداخته و شبهاتی را که پیرامون این مسئله مطرح شده، پاسخ داده است.

‏نگاهی به بردگی
نگاهی به بردگی
پدیدآورانگرامی، محمدعلی (نويسنده)
ناشردفتر حضرت آیت الله العظمی گرامی
مکان نشرایران - قم
سال نشر1385ش
چاپ4
شابک978-964-96892-5-8
موضوعاسلام و بردگی - برده داری (فقه)
زبانفارسی
تعداد جلد1
کد کنگره
‎‏/‎‏گ‎‏4‎‏ن‎‏8 230/15 BP
نورلایبمطالعه و دانلود pdf

انگیزه طرح این موضوع از جلسه ماه رمضان سال 1391ق، با طرح پرسش‌هایی از سوی افراد تحصیل‌کرده درباره مسئله بردگی و نظر اسلام درباره آن ایجاد شده است. اشکالات مسیحیان و بهائیان درباره این موضوع که آن را به خیال خود نقصی بر اسلام دانسته‌اند نیز نویسنده را به پرداختن به این مسئله ترغیب کرده است[۱]‏.

آن‌گونه که نویسنده گفته، از ورود در جنبه‌های تاریخی مسئله که خاصیت بیشتر آن افزودن بر قطر کتاب است، نه عمق آن، جز در موارد ضروری پرهیز نموده و تنها متن قانون را مورد بحث قرار داده است[۲].‏

نویسنده مباحثش را با این پرسش آغاز کرده که برده کیست و بردگی چگونه به ‌وجود می‌آید؟ وی در تحلیل بردگی، از استعمار گروهی از بیچارگان توسط گروهی دیگر سخن گفته است[۳].

اسلام با بردگی مخالفت ورزید و به‌خصوص روی این مطلب ایستادگی کرد که عرب و عجم و سیاه و سفید فرقی ندارند[۴]. در اسلام سیاهان به مقامات بالا می‌رسیدند. بلال، سیاه زنگی، مؤذن رسمی پیامبر(ص) می‌شود که حکومت غاصب پس از آن سرور، محتاج اذان بلال می‌شود و البته او هم حاضر به ترویج آنها نمی‌شود[۵].

نویسنده، معتقد است هرگونه اظهار نظری راجع به خط ‌مشی اسلام در مسئله بردگی بدون دقت در قانون جهاد اسلام و جدا از آن بی‌اساس است[۶] و در ادامه مباحث کتاب به شرح و توضیح این مطلب پرداخته است.

در حقیقت بردگان از‌ اربابان‌ بی‌رحم و بی‌مروت خود، شکنجه‌‌ها و ضربه‌های فـراوان‌ دیـده‌ بودند. اگر اسلام یکباره‌ بردگان‌ را از زیر فرمان اربابان رها می‌ساخت و به آن‌ها آزادی می‌بخشید‌، چه‌بسا غلامان زجردیده‌ و ستم‌‌کشیده‌ بر اثر عقده‌‌ها‌ و کینه‌هایی که از‌ اربابان‌ خود در دل ذخیره کرده بودند، دست به انقلاب‌های خونین و انتقام‌جویی‌هایی‌ مبتنی‌ بر احساسات زده، عکس‌العمل‌های‌ شدید‌ و حادی از‌ خودشان‌ نشان‌ داده، ضربه‌های محکم‌‌تـر و سـخت‌تری بر شرف و حیثیت انسانی وارد می‌ساختند و موجب خدشه‌دار شدن امنیت‌ عمومی‌ و وضع سیاسی جامعه می‌شدند[۷].

و در آخر، اسلام نمی‌توانسته با بردگی که یکی از تجارت‌های عمده عربستان بوده مخالفت ورزد و آن را از ریشه برافکند و به این جهت تنها به دستورهای خاصی قناعت نموده که عملاً بردگان را به‌طور قابل ملاحظه آزاد می‌سازد[۸].

پانویس

  1. ر.ک: پیشگفتار، ص7
  2. ر.ک: همان، ص9
  3. ر.ک: متن کتاب، ص16-12
  4. ر.ک: همان، ص40
  5. ر.ک: همان، ص42-41
  6. ر.ک: همان، ص43
  7. ر.ک: عرب ابوزیدآبادی، عبدالرضا، ص128-127
  8. ر.ک: همان، ص144

منابع مقاله

  1. پیشگفتار و متن کتاب.
  2. عرب ابوزیدآبادی، عبدالرضا، «بردگان از جاهلیت تا اسلام (تحلیل و بررسی تاریخی)»، تاریخ اسلام در آینه پژوهش، زمستان 1385، شماره 12، ص109 تا 149:

https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/108969

وابسته‌ها