نگاهی به بردگی
نگاهی به بردگی، تألیف آیت‌الله محمدعلی گرامی (متولد 1317ش)، به موضوع بردگی و دیدگاه اسلام درباره آن پرداخته و شبهاتی را که پیرامون این مسئله مطرح شده، پاسخ داده است.
| نگاهی به بردگی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | گرامی، محمدعلی (نويسنده) |
| ناشر | دفتر حضرت آیت الله العظمی گرامی |
| مکان نشر | ایران - قم |
| سال نشر | 1385ش |
| چاپ | 4 |
| شابک | 978-964-96892-5-8 |
| موضوع | اسلام و بردگی - برده داری (فقه) |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /گ4ن8 230/15 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
انگیزه طرح این موضوع از جلسه ماه رمضان سال 1391ق، با طرح پرسش‌هایی از سوی افراد تحصیل‌کرده درباره مسئله بردگی و نظر اسلام درباره آن ایجاد شده است. اشکالات مسیحیان و بهائیان درباره این موضوع که آن را به خیال خود نقصی بر اسلام دانسته‌اند نیز نویسنده را به پرداختن به این مسئله ترغیب کرده است[۱].
آن‌گونه که نویسنده گفته، از ورود در جنبه‌های تاریخی مسئله که خاصیت بیشتر آن افزودن بر قطر کتاب است، نه عمق آن، جز در موارد ضروری پرهیز نموده و تنها متن قانون را مورد بحث قرار داده است[۲].
نویسنده مباحثش را با این پرسش آغاز کرده که برده کیست و بردگی چگونه به وجود می‌آید؟ وی در تحلیل بردگی، از استعمار گروهی از بیچارگان توسط گروهی دیگر سخن گفته است[۳].
اسلام با بردگی مخالفت ورزید و به‌خصوص روی این مطلب ایستادگی کرد که عرب و عجم و سیاه و سفید فرقی ندارند[۴]. در اسلام سیاهان به مقامات بالا می‌رسیدند. بلال، سیاه زنگی، مؤذن رسمی پیامبر(ص) می‌شود که حکومت غاصب پس از آن سرور، محتاج اذان بلال می‌شود و البته او هم حاضر به ترویج آنها نمی‌شود[۵].
نویسنده، معتقد است هرگونه اظهار نظری راجع به خط مشی اسلام در مسئله بردگی بدون دقت در قانون جهاد اسلام و جدا از آن بی‌اساس است[۶] و در ادامه مباحث کتاب به شرح و توضیح این مطلب پرداخته است.
در حقیقت بردگان از اربابان بی‌رحم و بی‌مروت خود، شکنجه‌‌ها و ضربه‌های فـراوان دیـده بودند. اگر اسلام یکباره بردگان را از زیر فرمان اربابان رها می‌ساخت و به آنها آزادی می‌بخشید، چه‌بسا غلامان زجردیده و ستم‌‌کشیده بر اثر عقده‌‌ها و کینه‌هایی که از اربابان خود در دل ذخیره کرده بودند، دست به انقلاب‌های خونین و انتقام‌جویی‌هایی مبتنی بر احساسات زده، عکس‌العمل‌های شدید و حادی از خودشان نشان داده، ضربه‌های محکم‌‌تـر و سـخت‌تری بر شرف و حیثیت انسانی وارد می‌ساختند و موجب خدشه‌دار شدن امنیت عمومی و وضع سیاسی جامعه می‌شدند[۷].
و در آخر، اسلام نمی‌توانسته با بردگی که یکی از تجارت‌های عمده عربستان بوده مخالفت ورزد و آن را از ریشه برافکند و به این جهت تنها به دستورهای خاصی قناعت نموده که عملاً بردگان را به‌طور قابل ملاحظه آزاد می‌سازد[۸].
پانویس
منابع مقاله
- پیشگفتار و متن کتاب.
- عرب ابوزیدآبادی، عبدالرضا، «بردگان از جاهلیت تا اسلام (تحلیل و بررسی تاریخی)»، تاریخ اسلام در آینه پژوهش، زمستان 1385، شماره 12، ص109 تا 149: