زبدة اللبن
زبدة اللبن؛ فوائد لغويّة و حديثيّة و طبيّة، نوشته ادیب، محدّث، مورّخ، مفسّر، فقیه و نویسنده فعال شافعی قرن نهم و دهم قمری، جلال‌الدین عبدالرحمن سیوطی (849-911ق)، مجموعه نکته‌هایی واژه‌شناختی، روایی و پزشکی با محوریت شیر و لبنیات و ارزشمندی آن است. عنوان کتاب (زبدة اللبن)، به معنای «سرشیر، خامه و کره‌ای که از شیر گرفته شود»، افزون بر بیان موضوع، به برگزیدگی مطالب و خلاصه‌نویسی نیز اشاره می‌کند.
| زبدة اللبن | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌‌بکر (نويسنده) ابراهیم، مرزوق علی (محقق) |
| عنوان‌های دیگر | فوائد لغوية و حديثية و طبية |
| ناشر | دار الفضيلة |
| مکان نشر | مصر - قاهره |
| سال نشر | 13سده |
| چاپ | 1 |
| شابک | 977-142-218-9 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | ش9س9 141/5 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
هدف و روش
- جلال‌الدین سیوطی در مقدمه‌ای بس مختصر و ناکافی نوشته است: این اثر، به نام «زبدة اللبن» و شامل فوایدی لغوی، حدیثی و طبّی است[۱].
- محقق کتاب، مرزوق علی ابراهیم، با اشاره به این نکته که دانش پزشکی امروز می‌گوید: شیر، غذایی کامل است و همه عناصر مورد نیاز بدن را تأمین می‌کند و نیاز آن را به آب نیز برطرف می‌سازد، افزوده است: آنچه طبّ نوین معاصر می‌گوید، چیزی جز شرح و تفسیر روایات نبوی(ص) در این زمینه نیست و سیوطی این کتاب را با بحثی طبی به پایان می‌رساند و بر آثار ابن قیم جوزیه و دیگران اعتماد می‌کند و در ضمن سخنانش ارزش شیر را بیان می‌کند که این ماده غذایی، سودمندترین نوشیدنی برای بدن انسان است...[۲].
ساختار و محتوا
این کتاب به‌ترتیب از 3 بخش ذیل تشکیل شده است:
- فایده‌های لغوی درباره لبن (اسامی شیر غلیظ و...).
- روایاتی درباره ارزش و فواید لبن.
- فواید پزشکی لبن.
نمونه مباحث
- «الغَيل»: شیرِ زن حامله را در زبان عربی، «غیل» و «مَغل» و «مَغَل» گویند[۳].
- ابونعیم در الطب النبوي با سند از ابن عباس نقل کرده است که او گفت: «كان أحبُّ الشراب إلی رسول‌الله(ص) اللبنَ»؛ یعنی: دوست‌داشتنی‌ترین نوشیدنی در نظر پیامبر(ص)، شیر بود[۴].
- ابن قیم در کتاب زاد المعاد في هدی خير العباد گفته است: شیر بدون افزودنی، سودمندترین نوشیدنی برای بدن است و خاصیت غذادهی و خون‌سازی دارد و مناسب با فطرت اصلی انسان و عادت دوران کودکی است[۵].
- «و كان(ص) يشرب اللبن خالصا تارة و مشوباً بالماء أُخری»؛ یعنی: پیامبر(ص) گاهی شیر را بدون افزودنی و گاه مخلوط با آب می‌نوشید[۶].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.