الفارق بين المصنف و السارق
الفارق بين المصنف و السارق، نوشته ادیب، مورّخ، مفسّر، فقیه و نویسنده فعال شافعی قرن نهم و دهم قمری، جلال‌الدین عبدالرحمن سیوطی (849-911ق)، اعتراضی نوآورانه به سرقت علمی و ادبی است. نویسنده نامور و دانشور نوآور، شکوه دارد که شخصی کتابش را دزدیده و به نام خودش نشر داده است! او می‌کوشد نشانه‌های تولید علمی را ترسیم کند و تمایز نوآوری و دزدی را آشکارتر سازد. تأکید جلال‌الدین عبدالرحمن سیوطی در عنوان و متن کتاب، بر اصطلاح «مُصَنِّف» (نوآور) در برابر «مُؤَلِّف» (گردآور) است.
| الفارق بين المصنف و السارق | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌‌بکر (نويسنده) ناجی، هلال (محقق) |
| ناشر | عالم الکتب |
| مکان نشر | لبنان - بیروت |
| سال نشر | 1419ق - 1998م |
| چاپ | 1 |
| موضوع | سرقت ادبی -- جنبه‌های مذهبی -- اسلام - سرقت ادبی - متون قدیمی تا قرن 14 - حق مؤلف -- متون قدیمی تا قرن 14 - سیوطی، عبد الرحمن بن ابی بکر، 849 - 911ق. -- کتاب‌شناسی - اخلاق اسلامی |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ارزش علمی
این اثر کم‌برگ ولی پُربار، از نظر آشنایی با دیدگاه اسلام در زمینه مالکیت معنوی، سند تاریخی ارزشمندی بشمار می‌رود و استدلال‌های قرآنی، روایی و فقهی سیوطی سودمند و راهگشاست. او از جمله، سخنش را با ذکر آیه امانت (نساء: 58) شروع کرده و در آیه «و ما أدراك ما الطارق» (طارق: 2)، معنای طارق را خائن سارق دانسته است[۱].
استناد اثر به نویسنده
محقق کتاب و رئیس پیشین اتحادیه نویسندگان عراقی، هلال ناجی، گوید: این کتاب برای اولین بار به‌صورت علمی تحقیق و منتشر می‌شود و ما نسخه خطی نادری از آن را در کتابخانه اوقاف عمومی بغداد با نام «رسالة في سرقة كتب المؤلفين» یافتیم[۲]. او می‌گوید: صحت نسبت این اثر به سیوطی و اینکه این اثر همان کتاب «الفارق بين المصنف و السارق» است، با 8 دلیل عقلی و نقلی برای ما ثابت شده است[۳].
ساختار و محتوا
کتاب حاضر، گویی سخنرانی و فریادی است که نویسنده‌ای توانا، ولی مظلوم به‌ناچار سر داده است و همانند کتاب‌های علمی، سامان‌دهی و تقسیم به بخش و فصل و... ندارد و البته مطالبش با استدلال به آیات و روایات و سخنان اندیشوران همراه شده است و نگارنده از حدود اخلاقی خارج نمی‌شود و نام آن سارق را نیز افشا نمی‌کند.
نمونه مباحث
- سارق، همه مطالب 2 کتاب مفصل و مختصر مرا (به نام «المعجزات» و «الخصائص») دزدیده است! درحالی‌که من برای نگارش آن 20 سال وقت صرف کردم تا به هزار خصیصه و ویژگی رسید و برای دستیابی به آن، در کتاب‌های بی‌شماری از فقه، اصول، تفسیر، حدیث و... جستجو و دقت کردم...[۴].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.