أبوالفرج ابن الجوزي؛ آراؤه الكلامية و الأخلاقية

أبوالفرج ابن الجوزي؛ آراؤه الكلامية و الأخلاقية، نوشته بانوی دانشور معاصر و استاد فلسفه اسلامی دانشکده دختران دانشگاه الازهر آمنه محمد نصیر، دیدگاه‌های کلامی و اخلاقی محدث، مورخ، متکلم و فقیه حنبلی قرن ششم قمری، عبدالرحمن بن جوزی (510-‌597ق) را توضیح می‌دهد و موضع‌گیری دوگانه (مثبت و منفی) او را نسبت به تصوف ترسیم می‌کند و اشتباه برخی از اندیشوران را در نسبت دادن بعضی کتاب‌ها به او، آشکار می‌سازد.

أبو الفرج إبن الجوزي 510 ه - 597 ه
پدیدآوران	نصیر، آمنه محمد (نويسنده)
عنوان‌های دیگر	آراوه الکلامیة و الأخلاقیة
ناشر	دار الشروق
مکان نشر	لبنان - بیروت ** مصر - قاهره
سال نشر	1407ق - 1987م
چاپ	1
موضوع	ابن جوزی، عبد الرحمن بن علی، ۵۰۸ - ۵۹۷ق.
زبان	عربی
تعداد جلد	1
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

هدف و روش

• نویسنده، تأکید کرده است: عبدالرحمن بن جوزی را برای پژوهش برگزیدیم؛ زیرا بیش از دیگران روح علمی زمانه خودش را نشان می‌دهد و هیچ‌کسی در بغداد آن دوران، نام‌آورتر از او نبود و این تحقیق، گامی در مسیری طولانی است، نه آخرین گام‏.

ساختار و محتوا

کتاب حاضر، از مقدمه، 3 باب و خاتمه به‌ترتیب ذیل تشکیل شده است: مقدمه (هدف، اهمیت و موضوع تحقیق و معرفی اجمالی فصول کتاب).

1. شرح‌ حال نویسنده (3 فصل).
2. اندیشه‌های کلامی او (3 فصل).
3. ارتباط ابن جوزی و تصوف (5 فصل).

خاتمه (28 نتیجه).

نمونه مباحث

برخی از نتایج پژوهش حاضر عبارت است از:

1. اشتباه «ابن عماد حنبلی» آشکار شد که خیال کرده: «ابن ناصر، دایی عبدالرحمن بن جوزی است»؛ زیرا صحیح این است: او نخستین استاد ابن جوزی است.
2. به نظر عبدالرحمن بن جوزی درگاه اجتهاد برای کسانی که اهلیتش را دارند، گشوده است و اظهار نظر اجتهادی بعد از فقیهان چهارگانه نیز ممنوع نیست.
3. کتاب «الجليس الصالح و الأنيس الناصح»، از آثار عبدالرحمن بن جوزی نیست، بلکه نوشته فرزندش ابوالمظفر است. همچنین کتاب «تجريد التوحيد المفيد»، نوشته او نیست، بلکه نگاشته مقریزی است.
4. موضع‌گیری عبدالرحمن بن جوزی نسبت به تصوف، بر اساس پژوهشی جامع در باب ریشه‌ها و تغییر و تحولات این گرایش، انجام شده است. او در این زمینه، جانب انصاف را پاس داشته و حساب زاهدان و عابدان نخستین را از دیگرانی که با کتاب و سنت مخالفت کردند، جدا ساخته است.
5. در نظر عبدالرحمن بن جوزی، ریشه همه بیماری‌های اخلاقی به پیروی از هوا و هوس نفسانی بازمی‌گردد و برای اجتناب از آن نیز باید راه اعتدال را برگزید.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.