تنزيه الأنبياء
تنزيه الأنبياء(ع) به زبان عربى، نوشته سيد مرتضى و در موضوع عصمت انبيا و امامان(ع)، از گناهان كبيره و صغيره و خطا و سهو و نسيان است.
| تنزيه الأنبياء | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | علم‌الهدی، علی بن الحسین (نویسنده) |
| عنوان‌های دیگر | (کتاب) تنزيه الأنبياء تنزیه الانبیاء و الائمه علیهم‌السلام |
| ناشر | الشريف الرضي |
| مکان نشر | قم - ایران |
| چاپ | 1 |
| موضوع | عصمت
عصمت - جنبههای قرآنی عصمت (اسلام) |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 220/5 /ع8ت9 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ساختار
كتاب، فاقد باب‌بندى و فصل‌بندى است، ولى مى‌توان مطالب آن را پس از مقدمه، به‌طور كلى در دو قسمت دسته‌بندى كرد: 1. تنزيه انبيا. 2. تنزيه امامان.
گزارش محتوا
سيد مرتضى، در اين كتاب، در رابطه با عصمت انبيا و... هم به آيات و روايات متشابه توجه نموده و هم آيات و روايات متعارض را جمع نموده است. او، هم به كلمات حشويه و محدثين و هم به كلمات معتزله پرداخته است.
او، عصمت انبيا و امامان را از گناهان كبيره و صغيره و از خطا و سهو و نسيان اثبات مى‌كند.
او، ثابت مى‌كند كه محال است پيامبر يا امام، در زمان نبوت يا امامت و پيش از آن معصيت كند.
وى، در قسمت اول كتاب، مباحث و اشكالات موجود در عصمت انبيا را در مورد 13 تن از پيامبران مطرح مى‌كند به اين شرح:
- تنزيه آدم(ع): در مورد آدم(ع)، نسبت ناروايى را كه مؤلف، تنزيه مى‌كند، نسبت گمراهى و ضلالت به اوست و هم‌چنين حوا را از وحى نمودن شيطان به او، تنزيه مى‌كند.
- تنزيه نوح: در مورد حضرت نوح، شبهه‌اى شده كه او مى‌گويد:«ان ابنى من اهلى» و خداوند گفته:«انه ليس من اهلك» و اين مستلزم تكذيب نوح مى‌باشد و مؤلف به آن جواب مى‌دهد.
- تنزيه ابراهیم(ع): در مورد حضرت ابراهیم(ع)، شبهات متعددى وارد شده كه مؤلف به آنها جواب مى‌دهد. شبهات مزبور، عبارتند از: كفر و نافرمانى آن حضرت، نسبت دروغ‌گويى به آن حضرت، شك ايشان در خداوند، نسبت ناتوانى و ضعف به آن حضرت، ترديد در قدرت خداوند، طلب آمرزش براى كافران، مستجاب نشدن دعایش، نسبت جدال نابه‌جا به ايشان و...
- تنزيه يعقوب(ع): شبهاتى را كه مؤلف در مورد حضرت يعقوب(ع) مطرح كرده و به آنها جواب داده، عبارتند از: ايجاد حسد در ميان فرزندانش، به خطر انداختن حضرت يوسف(ع)، تكذيب كردن كسى كه به صدق سخن مى‌گفت و بى‌تابى در برابر مصيبت.
- تنزيه يوسف(ع): شبهاتى كه مؤلف در مورد حضرت يوسف(ع) مطرح كرده و به آنها جواب داده عبارتند از: قبول بندگى غير خدا، اراده گناه، تكيه و اعتماد بر غير خدا، آزار دادن پدر، تهمت به برادران، عدم اهتمام به آرام كردن پدر، خشنودى به مسجود شدن و اطاعت شيطان.
- تنزيه ايوب(ع): مؤلف، حضرت ايوب(ع) را از اينكه خداوند او را تنبيه كرده است، تنزيه كرده و بلاياى او را آزمايش الهى دانسته است.
- تنزيه شعيب(ع): مؤلف، حضرت شعيب(ع) را از خطاى در گفتار و خطا در به ازدواج درآوردن دخترش، تنزيه مى‌كند.
- تنزيه موسى(ع): شبهاتى كه مؤلف، حضرت موسى(ع) را از آنها تنزيه مى‌كند، عبارتند از: قتل بى‌جا، اسناد گمراهى به يكى از پيروانش، اسناد گمراهى به خودش، ترس موسى، فرمان به كفر و جادو، اسناد گمراه كردن به خدا، خواهش ديدار حق تعالى، توبيخ برادر، فراموشى و نمايان شدن عورت آن حضرت.
- تنزيه داود(ع): مؤلف، حضرت داود(ع) را از اينكه با زن اوريا ازدواج كرده است تنزيه مى‌كند و اين قصه را جعلى مى‌داند.
- تنزيه سليمان(ع): شبهاتى كه مؤلف، از حضرت سليمان رفع مى‌كند، عبارتند از: علت ابتلاى آن حضرت، آزمندى ايشان و نافرمانى آن حضرت.
- تنزيه يونس(ع): مؤلف، حضرت يونس را از ظالم بودن تنزيه كرده است.
- تنزيه عيسى(ع): مؤلف، ادعاى الوهيت توسط آن حضرت را مورد انكار قرار داده و آن حضرت را از اين امر تنزيه مى‌كند.
- تنزيه محمد مصطفى(ص): شبهاتى كه مؤلف، از ساحت حضرت خاتم رفع نموده است، عبارتند از: ضلالت، ستايش خدايان قريش(افسانه غرانيق)، مورد عتاب بودن آن حضرت از جانب خداوند، عاصى بودن، شرك، تسليم نشدن در مقابل خداوند، رواياتى از آن حضرت كه وجه قابل قبولى ندارند، مثل دخول پيامبر در جهنم و تعذب اموات به گريه كردن زندگان و...
در قسمت دوم، پنج تن از ائمه اثنی‌عشر را از امور ناپسند و ناهنجارى كه به آنها نسبت داده شده، تنزيه مى‌كند به اين شرح:
- تنزيه اميرالمؤمنين(ع): مؤلف، شبهاتى را كه از محضر اميرالمؤمنين(ع) رفع مى‌كند، عبارتند از: عدم درگيرى آن حضرت با غاصبان خلافت، بيعت با غاصبان، حضور در مجلس آنها، نماز خواندن پشت سر آنها، قبول بخشش آنها، ازدواج آن حضرت با مادر حنفيه با اينكه اسير بود، عضويت در شورا، عدم فتوا به مذهب تشيع، حكميت، كشتن خوارج، سوگند دادن راويان، قتال با اصحاب جمل و حرام شمردن غنيمت از آنها، فتواهاى منحصر به فرد و اينكه آن حضرت در زمان حيات حضرت زهرا(س)، از دختر ابوجهل خواستگارى كرده است.
- تنزيه امام حسن(ع): مؤلف، ساحت آن حضرت را از ايراداتى كه به خاطر صلح با معاويه بر وى وارد شده است، تنزيه مى‌كند.
- تنزيه امام حسین(ع): مؤلف، اين شبهه را كه امام حسین با اينكه علم به كشته شدن در كربلا داشت، چرا به كوفه حركت كرد، مورد نقادى قرار مى‌دهد.
- تنزيه امام رضا(ع): شبهه‌اى كه مؤلف، آن را در مورد امام رضا پاسخ مى‌دهد، قبول ولى‌عهدى مأمون مى‌باشد.
- تنزيه حجة بن الحسن العسكرى(عج): شبهاتى كه در مورد آن حضرت شده و مؤلف، به آنها جواب داده، عبارتند از: غيبت آن حضرت، مصلحت وجود آن حضرت و مخفى بودن از دوست و دشمن.
ويژگى‌هاى كتاب
- شيوه كتاب: مؤلف، در قسمت اول كتاب(تنزيه انبيا) مطالبى را كه ذكر مى‌كند، در واقع، تفسير آيات و رفع ابهام از آنهاست. در آيات قرآن كريم، بعضى از مطالب به ظاهر منافى با عصمت انبيا، ذكر شده است كه مؤلف، آنها را طورى تفسير و تأويل مى‌كند كه با عصمت آنها منافات نداشته نباشد، ولى قسمت دوم كتاب(تنزيه امامان)، بيشتر بر اساس وقايع تاريخى است. او، جريانات و اخبارى را كه در مورد اهل‌بيت(ع) ذكر شده و با عصمت آنها منافى است، توجيه مى‌كند، پس به‌طور كلى مى‌توان گفت اين كتاب، كتابى است تفسيرى، تاريخى و اعتقادى.
- استفاده از جدل: مؤلف، بيشتر، در پاسخ به اشكالات و ايرادات مخالفين، از جدل استفاده مى‌كند و سعى مى‌نمايد جواب‌هايى بدهد كه قابل فهم براى عموم مردم باشد.
- اختصار كتاب: مؤلف، در جاهاى متعددى از كتاب، اعتراف مى‌كند كه شيوه ما در اين كتاب، خلاصه‌گويى است، لذا در مواردى، به كتب تفصيلى خود، مانند«الشافى فى الامامة» ارجاع مى‌دهد و گاه وعده مى‌دهد كه در كتاب ديگرى، اين مسائل را توضيح خواهد داد.
وضعيت كتاب
اين كتاب، در سال 1377ش، توسط آقاى امير سلمانى رحيمى، به فارسى ترجمه شده و توسط انتشارات آستان قدس رضوى به چاپ رسيده است.
نسخه‌شناسى
اين كتاب، چندين مرتبه چاپ شده است كه مشخصات آنها در ذيل مى‌آيد:
- سال 1290ق، در تبريز به صورت سنگى در 189 صفحه به چاپ رسيده است.
- سال 1352ق، در نجف اشرف و در 185 صفحه چاپ شد.
- همين نسخه در سال 1380ق و 1394ق، توسط المطبعة الحيدرية در نجف اشرف تجديد چاپ شد. هم‌چنين در سال 1403ق، در قم، توسط مطبعة الشريف الرضى و توسط مطبعة بصيرتى و در بيروت در سال 1408ق، افست شده است.
- نسخه موجود در برنامه: اين نسخه، در سال 1409ق، در بيروت، توسط انتشارات دار الاضواء به چاپ رسيده است. نسخه حاضر، داراى 240 صفحه و در قطع وزيرى است.
اين نسخه، داراى مقدمه‌اى كوتاه از ناشر و تنها فهرست اجمالى مطالب كتاب مى‌باشد. تحقيق خاصى روى كتاب انجام نگرفته، حتى آدرس روايات نيز استخراج نگرديده و تنها به آدرس آيات اشاره شده است.
اين نسخه، براى بار دوم در قم، در سال 1418ق، افست شده است.