الفرق الإسلامية

الفِرَق الإسلامية، اثر نویسنده معاصر سنّی مصری، محمود بشبیشی، نوشته‌ای کوتاه و عجولانه است که به فرقه‌های اسلامی و تاریخ و اندیشه‌های آنان، نگاهی گذرا می‌افکند و به داوری کلامی درباره هر فرقه می‌پردازد. معرفی و بررسی دیدگاه‌های فرقه‌های «معتزله»، «مرجئه»، «شیعه و فرقه‌های آن»، «خوارج و فرقه‌های آن»، «بهائیت» و «صوفیه» از جمله مباحث اثر حاضر است.

الفرق الإسلامية
پدیدآوران	بشبیشی، محمود (نويسنده)
ناشر	مکتبة الثقافة الدينية
مکان نشر	مصر - قاهره
سال نشر	1423ق - 2003م
چاپ	1
شابک	‎977-341-094-3
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	/ب5ف4 236 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

نقد روش‌شناختی

هرچند نویسنده، ادعای نظم و میانه‌روی کرده،‏ ولی با تأسف، از پذیرش رنج «استفاده از روش علمی» گریخته و از دستیابی به گنج «داوری منصفانه و واقعیت‌شناسی بدون تعصب و آگاهانه» بازمانده و در نتیجه، ارزش کتاب خودش را به اندازه سخنرانی و بیانیه تبلیغاتی و فرقه‌ای کاهش داده است! متأسفانه در سراسر این کتاب هیچ استناد دقیق علمی به منابع معتبر مشاهده نمی‌شود و بلکه بعد از مطالعه کتاب از آغاز تا انجام، با کمال شگفتی به این نتیجه رسیدم:

• در این اثر، همه پاورقی‌ها، توضیحی (لغوی، ادبی، تاریخی و...) است و در آن هیچ پاورقی استنادی - چه استناد به منابع اصلی و اولی و چه منابع فرعی و ثانوی - یافت نشد!
• ارجاعات درون‌متنی نیز به‌ندرت در این کتاب وجود دارد و آن‌هم ارجاع کلی (یعنی بدون ذکر مشخصات کامل منبع و شماره جلد و صفحه آن) است.
• نویسنده، اسامی تعداد 20 کتاب را به‌عنوان فهرست منابع خودش در پایان کتاب ذکر کرده است، بدون آنکه مشخصات کامل کتاب‌شناختی آن را ثبت کند! او فقط نام کتاب و نویسنده (مانند «الملل و النحل: للشهرستاني») را آورده است! ‏.

ساختار و محتوا

کتاب حاضر، مختصر است و تقسیم به بخش و فصل و مانند آن نشده است. مباحث با "منشأ فرقه‌های اسلامی" آغاز شده و با بحث از وحدت وجود، حلول و تناسخ پایان یافته است.

نمونه مطالب

نویسنده، کوشیده مذهب شیعه و فرقه‌های آن را در کمتر از 3 صفحه معرفی کند! او در این مطالب نه‌تنها به منابع معتبر در نزد شیعیان ارجاع نداده، بلکه اساساً هیچ منبع و مدرکی برای سخنان خودش نیاورده و بااین‌همه، بدون هیچ پروایی، شیعه را اهل بدعت شمرده و «افسانه عبدالله بن سبأ» را واقعیت تاریخی پنداشته و همه فرقه‌های شیعه را به تعصب متهم کرده است!.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.