المقنع في علوم الحدیث

المقنع في علوم الحديث، اثر سراج‌الدین عمر بن علی بن احمد انصاری (723-804ق)، مشهور به ابن ملقّن، از فقهای شافعی است که در دو جلد منتشر شده است.

المقنع في علوم الحدیث
پدیدآوران	ابن‌ملقن، عمر بن علی (نويسنده) جدیع، عبدالله بن یوسف (محقق)
سال نشر	1413ق - 1992م
چاپ	1
زبان	عربی
تعداد جلد	2
کد کنگره	/الف2م7 107/7 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

برای دیگر کاربردها، المقنع (ابهام زدایی) را ببینید.

متن کتاب، تلخیص و تنقیح و تهذیب کتاب علوم الحدیث ابن صلاح، معروف به «المقدمه» است که مؤلف مطالب دیگری را نیز بدان افزوده است؛ مطالبی که به ادعای وی، مهم و دارای فوائد کثیری هستند و در جایی نوشته نشده و در کتب مشهور هم یافت نمی‌شوند. وی اظهار می‌دارد که ابتدا و انتهای مطالب خودش را با دایره قرمزرنگ مشخص کرده و یا در ابتدای آن، «قلت» آورده و در انتهای آن از علامت مذکور استفاده کرده است.

تلخیص و تنقیح متن بدین صورت است که وی در عین اینکه مطالب برگزیده را از ابن صلاح، می‌آورد، ولی در متن ابن صلاح نیز، تغییراتی داده است؛ به‌عنوان مثال ابن صلاح در تعریف حدیث صحیح می‌گوید: «فهو الحديث المسند الذي يتصل إسناده بنقل العدل الضابط عن العدل الضابط إلی منتهاه و لا يكون شاذا معللا»، اما ابن ملقن آن را به این صورت آورده است: «ما اتصل إسناده بالعدول الضابطين من غير شذوذ و لا علة». می‌بینیم که متن ابن ملقن، واجد همان مضمون، ولی با عبارتی کوتاه و مختصر، است.

وی 65 نوع از علوم و فنون حدیث را با همان ترتیبی که ابن صلاح آورده، در این کتاب ذکره کرده است که 22 نوع اول آن به انواع حدیث، اعم از صحیح و ضعیف و مسند و مقلوب و... اختصاص یافته است. سپس به شناخت راویان و روش‌های جرح و تعدیل و کیفیت سماع حدیث و کتابت آن و ضبط کتاب، روایت حدیث، معرفت آداب محدث و طالب حدیث، معرفت اسناد عالی و نازل، معرفت احادیث مشهور و غریب و عزیز و مسلسل، ناسخ و منسوخ در حدیث، مصحف و مختلف و مزید، معرفت صحابه و تابعین و دیگر مباحث مرتبط با حدیث، پرداخته است.

در ابتدای کتاب، محقق، شرح حال مؤلف و روش تحقیق کتاب را آورده است و حواشی و تعلیقات و توضیحاتی را نیز بر متن آن، اضافه کرده است.

منابع مقاله

1. متن کتاب.
2. شهرزوری، ابوعمرو عثمان بن عبدالرحمن، «مقدمة ابن الصلاح في علوم الحديث»، دارالكتب العلمية، بیروت – لبنان، الطبعة الأولی، 1416/1995.