گیتا شناسی ایران
گیتاشناسی ایران، نوشته عباس جعفری، مشتمل بر اطلاعات جغرافیایی کوه‌ها، رودها و استان‌های ایران تا زمان نگارش کتاب است که با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و میدانی در سه جلد منتشر شده است.
| گیتا شناسی ایران | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | جعفری، عباس (نويسنده) |
| ناشر | گیتا شناسی |
| مکان نشر | ایران - تهران |
| سال نشر | 1379ش |
| چاپ | 1 |
| شابک | - |
| موضوع | ایران - نقشهها - جغرافیای طبیعی - ایران |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 3 |
| کد کنگره | /آ2ج7 288 GB |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
نویسنده در مقدمه کتاب، انگیزه نگارش و سبب نام‌گذاری آن را این‌گونه توضیح داده است: «هنگامی که در سال 1358 پس از نزدیک 25 سال خدمت در نقشه‌برداری سراسری کشور، به افتخار بازنشستگی نایل شدم، بر آن گردیدم تا تجربیات ایران‌گردی و درک توپوگرافی خویش را بر روی کاغذ آورده و یادداشت‌های شخصی را با نقشه همراه سازم و به‌صورت کتاب‌هایی به نام جغرافیای ایران به هم‌میهنان عزیز تقدیم دارم. خوشبختانه همکاری نزدیک با مؤسسه گیتاشناسی... الهام‌بخش من گردید تا به‌جای عنوان جغرافیا از واژه فارسی گیتاشناسی بهره جویم و کتاب‌های مورد بحث را به‌نام گیتاشناسی ایران به دوست‌داران ایران و جغرافیای آن تقدیم نمایم»[۱].
در تدوین کتاب تقدیمی، سعی بر آن بوده تا افزون بر شهرهای کشور، به گلچینی حدود بیست‌هزار روستای مهم ایران بسنده گردد و با کنار هم چیدن کوه‌ها و رودخانه‌های مهم و معروف، دریاچه‌ها و آبشارها، نمک‌زارها، کویرها، جزایر و گردنه‌ها، سدها و آب‌انبارها، ایلات و عشایر و طوایف ایرانی و همچنین شهرها و نواحی قدیمی و آثار باستانی کشور، مجموعه‌ای تهیه شود و به‌صورت فرهنگ‌نامه‌ای در اختیار جامعه میهن‌دوست ایران قرار گیرد[۲].
کتاب در سه جلد با عنوان کوه‌ها و کوه‌نامه ایران، رودها و رودنامه ایران، ایران و استان‌های ایران تدوین و تألیف شده است.
چند نکته درباره کتاب
- برای بررسی چگونگی پیدایش و شکل‌گیری کوه‌های کشور کتاب‌های چندی از جمله سرگذشت زمین نوشته پیتر کترمول و پاتریک مور چاپ کمبریج، سال 1985، بررسی شده و چگونگی کوه‌زایی و سمت‌گیری رشته کوه‌های ایران بر پایه مبحث نوین تکتونیک صفحه‌ای Plate Tectionic سرآغاز مطالب کتاب است.
- رشته کوه‌های کشور به چهار گروه شمالی (البرز)، مرکزی، باختری و جنوبی (زاگرس) و خاوری تقسیم گردیده و اطلاعات زمین‌شناسی آنها از کتاب‌های مشخصات جغرافیایی طبیعی ایران، نوشته م. پ. پیتروف، ترجمه شادوران دکتر حسین گل‌گلاب و جغرافیای مفصل ایران، نوشته دکتر ربیع ربیعی، اقتباس شده است.
- برای بیان سمت کوه‌ها نسبت به مرکز شهرستان و یا روستاهای مجاور، علاوه بر سمت‌های متداول (مانند شمال، جنوب، خاور، باختر، شمال خاوری، شمال باختری و...) از اصطلاحات جدیدی، مانند: خاور شمالی، خاور جنوبی و... کمک گرفته شده است.
- ارتفاع برخی کوه‌ها که مورد شک و تردید بوده است، از راه اطلاعات به‌دست‌آمده توسط تیم‌های کوهنوردی اصلاح شده و حتی‌المقدور با واقعیت نزدیک گردیده است[۳].
- در تدوین جلد دوم، حدود 6 سال مطالعه و وقت صرف گردیده و علاوه بر نقشه‌های عمومی کشور و مدارک دیگر، از یادداشت‌های شخصی نویسنده که طی حدود 30 سال نقشه‌برداری و ایران‌گردی، تهیه گردیده، استفاده شده است[۴].
پانویس
منابع مقاله
پیشگفتارهای ج1 و 2 و 3.