مسند أبي‌بكر الصديق
مسند أبي‌بكر الصديق، اثر ابوبکر احمد بن علی بن سعید اموی مروزی (202-292ق)، مجموعه‌ای است از احادیثی که از طریق خلیفه اول، روایت شده است. این کتاب، توسط شعیب ارناؤوط تحقیق و تصحیح شده و به کوشش وی، به چاپ رسیده است.
| مسند أبي بكر الصديق | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | مروزي، احمد بن علي (نويسنده) ارناووط، شعيب (محقق) |
| ناشر | دمشق: المکتب الإسلامي بيروت: المکتب الإسلامي |
| مکان نشر | سوريه - دمشق: المکتب الإسلامي لبنان - بيروت: المکتب الإسلامي |
| سال نشر | 1986م , 1406ق |
| چاپ | 4 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /م4م5 121 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
اهمیت کتاب
آنچه باعث اهمیت کتاب و لزوم توجه به آن می‌شود، آن است که رجال‌شناسان اهل سنت، نویسنده این مسند را حافظ و محدثی قابل اعتماد می‌دانند[۱].
ساختار
کتاب با مقدمه محقق آغاز شده و مطالب، بدون تبویب و فصل‌بندی خاصی، دربردارنده مجموعا 140 حدیث می‌باشد.
گزارش محتوا
در مقدمه که در سال 1390ق/1970م، نوشته شده[۲]، ابتدا به ذکر نام صحابه و تابعانی که احادیث کتاب از طریق آنان، از ابوبکر روایت گردیده، پرداخته شده[۳] و سپس ضمن توضیح نسخ خطی کتاب[۴]، اقدامات تحقیقی صورت‌گرفته بر روی کتاب، توضیح داده شده است[۵].
استادان و شیوخ روایتی مروزی، در مسند حاضر، از پنجاه تن فزون هستند. نام‌آورترین آنان، عبارتند از: احمد بن حنبل، یحیی بن معین و علی بن مدینی. شاگردان و راویان او نیز بسیارند. نسایی، طبرانی و ابوعوانه اسفراینی از جمله راویان او بشمار می‌آیند[۶].
این کتاب، حاوی احادیثی است که صحابه و تابعان از طریق ابوبکر، روایت کرده‌اند. برای مقایسه، خوب است بدانیم که مرویات ابوبکر در مسند احمد، بر 81 حدیث بالغ می‌گردد؛ بنابراین، کتاب مزبور، نسبت به مرویات ابوبکر از مسند احمد فراگیرتر است[۷].
مروزی احادیث هر صحابی یا تابعی را جدا ساخته و زیر عنوان مخصوصی آورده است؛ مثلا می‌گوید: روایت عمر بن خطاب از ابوبکر، روایت عثمان از ابوبکر و... تقریبا می‌توان گفت وی ابتدا روایات صحابه از ابوبکر و سپس احادیث تابعان را از وی می‌آورد. صحابه و تابعانی که احادیث کتاب از طریق آنان، از ابوبکر روایت شده، به‌ترتیب عبارتند از:
- صحابه: عمر بن خطاب، عثمان، علی(ع)، ابووائل، حذیفة بن الیمان، عبدالله بن عمر، عبدالله بن عباس، عایشه، زید بن ثابت، رفاعة بن رافع، کعب بن مالک، زید بن ارقم، ابوهریره، عمرو بن حریث، عبدالله بن عمرو، براء بن عازب، ابوبرزه و ابوکبشه، انس بن مالک، ابوطفیل، ابن ابزی، ابورافع، ابوامامه، رافع و مسور بن مخرمه.
- تابعان: قیس بن ابی‌حازم، اوسط بن اسماعیل، یحیی بن جعده، مرة الطیب، محمد بن ابی‌بکر، عقبة بن حارث، ابن ابی‌عتیق، ابوبکر بن زهیر، ابواسماء، اسماء دختر ابوبکر، ابویربوع، مولای ابوبکر، عبدالله بن ابی‌هذیل، قبیصة بن ذویب، ابن ابی‌لیلی، ثابت بن حجاج، علی بن ابی‌کثیر، سلیم بن عامر، ابورجاء، زید بن یثیع، یزید بن ابی‌سفیان، حسان بن مخارق، ابوالعالیه ریاحی، عبدالله بن زبیر، وحشی و انس بن مالک[۸].
هدف مؤلف از فراهم آوردن این کتاب، استقصای مرویات ابوبکر بوده تا پژوهندگان به‌آسان‌ترین راه و با صرف کمترین وقت به مرویات او دست یابند. ازهمین‌رو، خود را محدود به نقل احادیث صحیح الاسناد نکرده، بلکه صحیح و غیر صحیح را در کتاب خودش آورده است. با توجه به همین نکته، مصحح در زیرنویس‌ها، درجه هر حدیث را از حیث صحت، حسن و ضعف، بیان می‌کند[۹].
وضعیت کتاب
این مجموعه، بر پایه دست‌نوشته‌ای کهن، به‌صورتی آراسته و زیبا و با حروفی معرب و مشکول، به کوشش شعیب ارناؤوط، همراه با توضیحاتی در پاورقی، منتشر شده است. دست‌نوشته مزبور، در کتابخانه ظاهریه نگهداری می‌شود[۱۰].
فهرست احادیث و آثار، به‌همراه فهرست اسامی روات، در انتهای کتاب آمده و در پاورقی‌ها، به بررسی احادیث و جرح و تعدیل راویان آنها، پرداخته شده است[۱۱].
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه و متن کتاب.
- طباطبایی، سید کاظم، «مسندنویسی در تاریخ حدیث»، قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، مرکز انتشارات، 1377.