اطلس تاریخی ایران
اطلس تاریخی ایران، از ظهور اسلام تا دوران سلجوقی، تألیف رضا فرنود (متولد 1343ش)، اطلسی از بخشی از این تاریخ منطقه ایران است که در قالب مجموعه‌ای از نقشه‌های تاریخی به نمایش درآمده و به‌اجمال بررسی شده است.
| اطلس تاریخی ایران | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | فرنود، رضا (نويسنده) |
| عنوان‌های دیگر | از ظهور اسلام تا دوران سلجوقی |
| ناشر | نشر نی |
| مکان نشر | ایران - تهران |
| سال نشر | 1390ش |
| چاپ | 2 |
| موضوع | ایران - جغرافیای تاریخی - نقشه‌ها - ایران - تاریخ - قرن 1 - 6ق. |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
کتاب حاضر، بخشی از تاریخ ایران است که از ظهور اسلام شروع می‌شود و با استیلای ترکان سلجوقی به پایان می‌رسد. پرداختن به این دوره از جهتی بسیار مهم است؛ ازاین‌جهت که ایران تنها منطقه‌ای نبود که مسلمانان در نیمه سده هفتم میلادی به استیلای خویش درآوردند؛ مناطق دیگری چون بین‌النهرین، سوریه، مصر، آفریقای شمالی نیز سرنوشتی مشابه داشتند. سؤال این است که چرا در این میان، تنها ایران «عرب» نشد؟ هریک از مناطق یادشده پیشینه‌ای بسیار کهن داشته‌اند. میزان مهاجرت اعراب نیز به هیچ‌یک از این مناطق چندان بیشتر از مهاجرتشان به ایران نبوده است. پس ایران چه صفت متفاوتی داشت؟ برای جستجوی پاسخ به این پرسش‌ها باید به دوره تاریخی‌ای مراجعه کرد که موضوع بررسی این کتاب است. به سخن دیگر، مطالعه این دوره، مطالعه سرچشمه‌های فرهنگ و تمدن «ایرانی» است[۱].
این کتاب، اطلسی تاریخی است؛ بدین معنی که وقایع این دوره در قالب مجموعه‌ای از نقشه‌های تاریخی به نمایش درآمده است. هر نقشه نیز با متن نسبتاً کوتاهی همراه است که در آن وقایع تاریخی مهم آن دوره شرح داده شده است. متن‌ها تا حد مقدور خلاصه و ساده نوشته شده و از توضیح جزئیات، برداشت‌های شخصی و پرداختن به بحث و جدل‌های تاریخی خودداری شده است. به همین ترتیب نقشه‌ها نیز تا حد امکان ساده و بدون ذکر جزئیات جغرافیایی آمده است. برای خواننده‌ای که با متون تاریخی این دوره آشنا نیست، این کتاب پیش‌درآمدی برای مطالعات دقیق‌تر خواهد بود[۲].
در ترسیم نقشه‌های این کتاب، برای مشخص کردن و تمایزگذاری میان حکومت‌های منطقه، از روش تقسیم‌بندی حکومت‌ها بر اساس زبان حکمرانان ایشان استفاده شده است. بیشتر نقشه‌های این کتاب به تاریخ سیاسی منطقه ایران در دوره مورد مطالعه می‌پردازند. هر نقشه، یک یا چند واقعه مهم سیاسی را نشان می‌دهد[۳].
مباحث کتاب در ضمن 37 عنوان مطرح شده است[۴]. در انتها با عنوان «نمودار»، جدولی ارائه شده که چکیده‌ای از کل نقشه‌های کتاب است[۵].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.