غريب الحديث (ابن‌ جوزی)

غریب الحدیث، از آثار محدث، مورخ، متکلم و فقیه حنبلی قرن ششم قمری؛ ابوالفرج عبدالرحمن بن علی بن جوزی (510-‌597ق)، واژگان مشکل روایات را بر اساس حروف الفبا به زبان عربی شرح می‌دهد.

غريب الحديث (ابن‌جوزی، عبدالرحمن بن علی)
پدیدآوران	ابن‌جوزی، عبدالرحمن بن علی (نويسنده) قلعجی، عبدالمعطی امین (مصحح)
ناشر	دار الکتب العلمية
مکان نشر	لبنان - بیروت
سال نشر	1425ق - 2004م
چاپ	0
موضوع	غریب الحدیث - حدیث - نقد و تفسیر - احادیث اهل سنت - قرن 6ق.
زبان	عربی
تعداد جلد	2
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

امتیازات

محقق کتاب؛ (عبدالمعطی امین قلعجی)، می‌گوید: این اثر، چند ویژگی دارد:

1. جامعیت: چون ابوالفرج عبدالرحمن بن جوزی خودش حافظ احادیث و محدّث بود و به وعظ و خطابه می‌پرداخت، تسلط خوبی به روایات داشت و در اینجا به توضیح همه واژگان دشوار پرداخته است.
2. اختصار: نویسنده با گزیده‌نویسی، معانی کلمات ناآشنا را روشن می‌کند.
3. افزوده‌های مهمی در این اثر وجود دارد که در آثار پیشینیان و حتی معاصران نگارنده مانند ابن اثیر، مشاهده نمی‌شود.

هدف و روش

نویسنده با نام‌بردن از کسانی که قبل از او به نگارش غریب الحدیث پرداخته و هر یک تلاش کرده که کتابی جامع فراهم کند و هیچ واژه دشواری را بدون توضیح نگذارد؛ ولی موفقیت کامل حاصل نشده و واژگان بسیاری باقی‌مانده، افزوده است: در این اثر کوشیدم همه واژگان غریب را گردآورم تا نیازی به هیچ‌یک از کتاب‌های دیگر نباشد و فقط به توضیح معنا می‌پردازم و از مباحث صرفی و اشتقاق می‌پرهیزم؛ زیرا کتاب‌های لغت وارد این مطالب شده‌اند و اختصار را برگزیدم تا به حافظان احادیث، ابراز محبت کنم.

ساختار و محتوا

کتاب حاضر، واژه‌شناسی الفبایی است و نظم و تقسیم دیگری ندارد و مطالبش با <<أوابِد>> شروع شده و با <<یَتَعَوَّذُ>> پایان‌یافته است.

نمونه مباحث

• در اسرائیلیات آمده است: <<انّ رجلا ربط نفسه ب‍آسن.>> یعنی مردی خودش را به استوانه‌ای بست.
• علی(ع) درباره مردی که شنید خطابه می‌خواند، گفت: <<هذا الخطیبُ الشَحشَحُ.>> یعنی این سخنوری ماهر است.
• در مناجات آمده است: <<و هذه یدي لک. >> (و این دستم برای تو است.) یعنی تسلیم تو هستم و گوش به فرمانت دارم.

تاریخ تألیف

نویسنده، نگارش نهایی این اثر را در مدرسه شاطبیه، دوم شعبان 581ق به پایان رسانده است.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.