دزفولی، محمدتقی بن علی
شیخ محمدتقی بن شیخ علی دزفولی (1223 - 1295ق)، از عالمان دینی شیعه و مترجم «غاية المرام» سید هاشم بحرانی با عنوان «كفاية الخصام في فضائل الإمام». ترجمه وی از «غاية المرام»، تنها ترجمه فارسی از این کتاب است.
| نام | دزفولی، محمدتقی بن علی |
|---|---|
| نامهای دیگر | |
| نام پدر | شیخ علی |
| متولد | 1223ق |
| محل تولد | دزفول |
| رحلت | 1295ق |
| اساتید | سید محمدشفیع جاپلقی‌بروجردی |
| برخی آثار | كفاية الخصام |
| کد مؤلف | AUTHORCODE19568AUTHORCODE |
ولادت
شیخ محمد تقی ملاباشی دزفولی فرزند شیخ علی که نسب به امیر معزالدین می‌برد، در سال ۱۲۲۳قمری در دزفول متولد شد. در خاندان او افراد دانشور و اهل هنر کم نبودند. در میان آنها شیخ محمدرضا خوشنویس، شیخ اسدالله خوشنویس و شیخ علی دزفولی پدر شیخ محمدتقی را می‌توان ذکر کرد.
نفسِ اینکه او به نام «ملاباشی» نامگذاری می‌شد و او را برای تعلیم شاهزاده‌های قاجاری به کار گماردند نشان می‌دهد که فرد جامع‌الاطرافی بوده است، چون ملاباشی‌های دوره قاجار عموما افراد قوی و جامعی بوده‌اند.
تحصیلات
از تحصیلات و استادان شیخ محمدتقی اطلاعات زیادی نداریم. آنچه مسلم می‌دانیم این است که بعد از تحصیلات مقدماتی در دزفول به نجف رفت و آنجا تحصیل کرد. از میان استادانش تنها از سید محمدشفیع جاپلقی‌بروجردی (متوفای۱۲۸۰ق) صاحب کتاب «روضهةالبهیه» اطمینان داریم.
ظاهرا شیخ بعد از درگذشت مرحوم جاپلقی به دزفول برگشت و چندسال آنجا ماند، سپس در سال ۱۲۸۳ به دعوت محسن میرزا که از رجال دانشمند دستگاه قاجار بود به تهران می‌آید و منصب ملاباشی به او داده می‌شود و تا آخر عمر یعنی ۱۲۹۵ هجری قمری در تهران بود.
در تهران با چهار عالم ذی‌نفوذ و مشهور معاشرت زیادی داشت که شیخ از آنها به اربعه متناسبه یاد می‌کند؛ آقای سید صادق سنگلجی طباطبائی، شیخ عبدالحسین شیخ‌العراقین تهرانی، مولا علی کنی و مولا محمد اندرمانی که این چهار نفر از رجال مهم دوره قاجار بودند.
شیخ محمدتقی دزفولی در دستگاه قاجار صاحب نفوذ بوده است، گفت: در سال ۱۲۹۱ هجری قمری عموی ناصرالدین شاه والی منطقه شوشتر تحرکاتی در این منطقه انجام می‌دهد که شیخ جعفر شوشتری از آن ناراحت می‌شود و به عنوان اعتراض به والی شوشتر به نجف می‌رود. گزارش به مرکز می‌رسد و ناصرالدین شاه دستور می‌دهد عده‌ای برای دلجویی نزد شیخ جعفر بروند و ایشان را برگردانند. یکی از کسانی که در هئیت اعزامی بود، شیخ محمدتقی ملاباشی بود. این واقعه در سال ۱۲۹۱ رخ داد.
وفات
شیخ محمدتقی در ۱۲۹۵هجری قمری مطابق با سال ۱۲۵۷شمسی فوت کرد و در یکی از حجره‌های باب زینبیه در صحن حرم مطهر حسینی در کربلای معلی مدفون شد.
آثار
- «الشهابه فی غزوات الصحابه» که ترجمه مغازی واقدی به فارسی بسیار روان همراه با بعضی از توضیحات و پاسخگویی به برخی از مواردی که واقدی بر اساس عقاید خود، آنها را نوشته است.
- «آثار ناصری» یا «آداب الملوک فی اقصی مراتب السلوک» ترجمه و شرح عهدنامه مالک اشتر به زبان فارسی است که نسخه‌های خطی این اثر هم موجود است. این کتاب به نوعی در ادامه کار سیاست‌نامه‌هایی بود که آن زمان دانشمندان برای پادشاهان می‌نوشتند و نوعی نصحیت نامه بودند. در اینجا شیخ محمدتقی سخن خود را در قالب شرح و ترجمه عهدنامه مالک نوشته است.
- «مرآت ناصری در قصص انبیای عظام(ع)»،
- «حیاض الظریف و ریاض الطریف» که جُنگی ادبی است.
- «ضیاءالعین فی مراثی الحسین(ع)»
- «قصاید سبع علویات» که شرح ۷ قصیده ابن ابی‌الحدید است.
- «شرح التفاسیر» که تحریر مجددی از «مجمع‌البحرین» طریحی است.
- «تحفه العراق لهدیه ملک الآفاق» در باب تفسیر است.
- «كفاية الخصام في فضائل الإمام» وی تنها ترجمه فارسی از کتاب «غاية المرام و حجة الخصام في تعيين الإمام من طريق الخاص و العام» سید هاشم بحرانی است[۱].
پانویس
- ↑ ر.ک: صفاخواه محمدحسین، ج2، ص12
منابع مقاله
- ر.ک. عبدالحسین طالعی، خبرگزاری بین‌المللی قرآن ایکنا
- صفاخواه محمدحسین، مقدمه کتاب «كفاية الخصام» محمدتقی بن علی دزفولی، ترجمه «غاية المرام» سید هاشم بحرانی، با تصحیح و تحقیق محمدحسین صفاخواه، احیای کتاب، تهران، 1373ش.