تفسير ابن جريج

تفسیر ابن جریح مجموعه روایات تفسیری عبدالملک بن عبدالعزیز بن جریح (حدود 80-150/151ق)، محدث، فقیه و مفسر رومی‌الاصل است. علی حسن عبدالغنی این روایات را گردآوری نموده و بر آن مقدمه نوشته است.

تفسير ابن جريج
پدیدآوران	عبدالغنی، علی حسن (نويسنده)
ناشر	مکتبة التراث الإسلامي
مکان نشر	مصر - قاهره
سال نشر	1413ق - 1992م
چاپ	1
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	1413 /الف2ت7 93 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

داوودی، ابن جریح را صاحب تفسیری دانسته که گویا بر حجاج بن محمد مصیصی املا شده است. حاجی خلیفه نیز از سه کتاب تفسیر، سنن و مناسک منسوب به او نام می‌برد. به گفته سزگین تفسیر ابن جریح مورد اقتباس طبری بوده است‏

نویسنده ابن جریح را از جمله تابعینی دانسته که در تفسیر شناخته شده‌اند. او سبب انتخاب ابن جریح به‌عنوان موضوع رساله خود را اولاً فراوانی روایاتی دانسته که از او در کتب تفسیر منقول ذکر شده است و دوم اطلاع بر حقیقت اتهاماتی است که به ابن جریح وارد شده و آنچه پیرامون او دررابطه‌با قضایایی چون اسرائیلیات در تفسیر وجود دارد.‏

شیوه ابن جریح در تفسیر این بوده که ابتدا آیات و الفاظ قرآن کریم را با مدد گرفتن از معنای وضعی کلمه یا استعمالاتش در لغت و یا گاه باتکیه‌بر سیاق آیاتی که این الفاظ در آن‌ها آمده تفسیر کرده است. همچنین آنچه که قرآن به‌خاطر فصاحت در کلام ذکر نکرده بیان کرده است. تحویل و تبدیل معانی عمومی آیات به معانی خاص و همچنین تکرار تفسیر واحدی برای آیات یک سوره یا آیات سور مختلف قرآنی را می‌توان شیوه ابن جریح در تفسیر آیات دانست.‏

نویسنده با مراجعه به کتب تفسیر به مأثور، روایات منسوب به ابن جریح را گردآوری نموده است. پس از آن این روایات را با معیارهای اصول حدیث تطبیق داده و توثیق کرده است. سپس روایات مذکور را به ترتیب سور در مصحف دسته‌بندی و ارائه کرده است. در پاورقی نیز به مصادر روایات اشاره کرده است.‏

مصادری که در گردآوری این اثر از آن‌ها استفاده شده عبارت‌اند از: مجموعه مصادری که تفسیر از آن‌ها گردآوری شده مانند: الدر المنثور سیوطی (متوفی 911ق)، مجموعه کتب تراجم و رجال مانند: التاریخ الکبیر بخاری و مجموعه کتب علوم قرآن و کتب معاصرین.‏

منابع مقاله

1. مقدمه کتاب.
2. رفيعي، علی، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، جلد 3، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1374.