البشری في معاني القرآن

البشری في معاني القرآن اثر شهاب‌الدین ذوفقاری، در بررسی مفردات و لغات قرآن کریم به‌منظور فهم بهتر آیات.

روش تفسیری در اثر حاضر، بنا بر حدیث شریفی از امام کاظم(ع)، مبتنی بر حجت ظاهری و باطنی و تمسک به قرآن و عترت پیامبر(ص) و سبک کتاب، برگرفته از تفسیر «التبیان في تفسیر القرآن» اثر شیخ طوسی (متوفی 460ق) و «مجمع‌البیان في تفسیر القرآن» شیخ طبرسی (548ق) است^[۱].

مطالب و مباحث مطرح شده ذیل هر آیه، به شش قسم زیر، تقسیم شده است:

نظم آیات: نویسنده معتقد است باید به نظم کلی آیات در هر سوره، ملتزم بود، حتی اگر در ترتیب سوره‌ها، به این امر پایبند نباشیم؛ زیرا مجموعه قرآن، چیزی است که پیامبر(ص) و اوصیای او(ع)، به آن توجه داشته و مقتضی حکمت، صداقت و امانت‌داری، اقتضا می‌کند که هر آیه به ترتیب نزول و حکمت نبوی قرار گیرد، زیرا در هر سوره، بین آیات، پیوند و ترتیب وجود دارد.
نزول: ازآنجایی‌که سبب نزول برای تمامی آیات ذکر نشده و علم ما در این زمینه کامل نیست، بدین جهت این قسمت، مربوط به تمام آیات نبوده و بر حسب اقتضا، به برخی از آیات اختصاص‌یافته است.

لغت: بدون شک، فهم و پی‌بردن به مراد خداوند از آیات، در گرو درک و فهم مفردات و کلمات آیات است و این امر، صرفا با رجوع به معجم لغت، میسر نیست، زیرا به اعتقاد برخی، معنای ظاهری مفردات و لغات، مخصوص مخاطبان عصر نزول بوده و امکان تغییر معنای الفاظ به‌حسب تغییرات و تحولات هر عصر، وجود دارد و از طرفی نیز فرهنگ لغتی که مکتوب در عصر نزول باشد، در دست نیست، بدین جهت در این کتاب، برای فهم بهتر آیات، از استعمالات الفاظ در اشعار و امثال عرب، کمک گرفته شده است.
اعراب: نویسنده بر این باور است که تجزیه و بررسی إعراب آیات، مهم‌ترین چیزی است که فهم معنای آیات، به آن بستگی دارد؛ بدین جهت یکی از ویژگی‌های اثر حاضر، تصریف و تحلیل صرفی برخی واژگان قرآن کریم است.
معنی: بررسی معنای آیات بر اساس حجت ظاهری و باطنی.
فقه: این قسمت نیز مانند بخش «نزول آیات» بوده و به برخی از آیات اختصاص‌یافته است^[۲].

پانویس

مقدمه کتاب.