النسب
| نام کتاب | النسب |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | کتاب النسب |
| پدیدآورندگان | درع، مریم محمد خیر (محقق)
ابوعبید، قاسم بن سلام (نويسنده) زکار، سهیل (مقدمهنويس) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | CS 1083 /الف2ن5 1368 |
| موضوع | ابو عبید، قاسم بن سلام، ۱۵۴؟ - ۲۲4ق. - سرگذشت نامه
اعراب - نسب نامه - متون قدیمی تا قرن 14 عربستان - نسب نامه - متون قدیمی تا قرن 14 |
| ناشر | دار الفکر |
| مکان نشر | [بی جا] - [بی جا] |
| سال نشر | 1410 هـ.ق یا 1989 م |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE10188AUTOMATIONCODE |
معرفى اجمالى
«كتاب النسب»، در موضوع شناخت نسب اعراب، به زبان عربى و در اواخر قرن دوم هجرى، توسط ابو عبيد، قاسم بن سلام تأليف گرديده است.
ساختار
كتاب، با مقدمه كوتاهى از دكتر سهيل زكار آغاز شده و سپس مقدمه مفصل محقق كتاب، خانم مريم محمد خير الدرع شروع گرديده و آن‌گاه متن اصلى كتاب درج شده است. ابو عبيد، در اين كتاب، در حدود نود مورد از مهم‌ترين انساب عرب را مورد بررسى قرار داده است.
گزارش محتوا
مؤلف، نخست، به شرح نسب بنى هاشم پرداخته است، سپس بنى اميه و بنو مطلب بعد انساب بنو نوفل، بنو عبد الدار، بنو اسد بن عبد العزّى، بنو زهرة بن كلاب، بنو تميم بن مرّه، بنو مخزوم، بنو جمح، بنو سهم، بنو عدى بن كعب، بنو عامر بن لؤى، بنو سامة بن لؤى بن غالب، بنو خزيمه، بنو الحارث بن الفهر، بنو كنانه، قارّه، بنو اسد، ولد هزيل، بنى تميم، رباب، مزينه، ضَبّه، قيس عيلان، بنو عبس، اشجع، بنو اعصر، بنو سليم، بنو محارب بن خصفه، جديله قيس، هوازن، عامر بن صعصعه، كلاب، هلال، نصر بن معاويه، نصر غزيّه، ثقيف، ازد، انصار، خزرج، خزاعه، اسلم، بارق، عتيك، بنو عمرو بن مازن، بجيله و خثعم، كنده، لخم، جذام، عامله، خولان، الاشعرون، مذحج، نخع، جديله و صداء و رهاء، سعد العشيره، جعفى، بنو أود، بنو زبيد، مراد، بنو عنس، طىّ، الاجئيون، همدان، حمير، إياد، ربيعة بن نزار، جحدر، تيم الله، حنيفه، نمر، عبد القيس، انمار، قضاعه، كلب، تنوخ، بنو القين، بنو نمر بن وبره، سليح، جرم، بهراء، بلىّ، مهره، عذره، جهينة بن زيد و بنو نهد بن زيد ديگر انسابى هستند كه يكى پس از ديگرى مورد بررسى مؤلف واقع شده‌اند.
همان‌گونه كه اشاره شد، اولين نسب مورد بررسى، بنى هاشم مى‌باشد. هاشم داراى فرزندانى به نام‌هاى عبد المطلب(كه مادرش سلمى بنت عمرو بوده)، نضله، اسد، صيفى و ابو صيفى بوده است. عبد المطلب نيز فرزندانى به نام‌هاى عبد الله، ابو طالب، زبير، عبد الكعبه(كه مادرشان فاطمه بنت عمرو بن عائذ بن عمران بن مخزوم بوده است)، عباس، ضرار(از مادرى به نام نتيله بنت جناب بن نمر بن قاسط)، حمزه، مقوّم، حجل(از زنى به اسم حاله بنت اُهيب بن عبد مناف بن زهره)، ابو لهب، قثم، حارث و غيداق.
تنها فرزند عبد الله نيز محمد(ص)، رسول خداست كه مادرش آمنه بنت وهب بن عبد مناف بن زهره مى‌باشد. فرزندان پيامبر(ص) نيز عبارتند از: قاسم، عبد الله(طيب، طاهر)، زينب، ام كلثوم، فاطمه(س) و رقيه كه مادرشان خديجه بنت خويلد بن اسد بن عبد العزّى بوده و ابراهيم كه از ماريه قبطيه بوده است.
فرزندان ابو طالب بن عبد المطلب، عبارتند از: طالب كه فرزندى نداشت، عقيل، جعفر و على(ع) كه مادرشان فاطمه بنت اسد بن هاشم بوده است.
مؤلف، بقيه انساب را به همين صورت دنبال كرده است.
آنچه به جايگاه كتاب رفعت چندين برابر مى‌بخشد، مباحث مهم و نقاط عطف تاريخى، مانند غزوات پيامبر اكرم(ص)، جريان كشته شدن عثمان بن عفان، ماجراى نزاع معاوية بن ابى سفيان بر سر خلافت مسلمين با على بن ابى طالب(ع)، وجود تراث ادبى بى‌بديل در كتاب كه نمونه آن را در جاهاى ديگر سراغ نداريم، آوردن ابياتى از شعراى عرب توسط مؤلف كه در جاهاى ديگر نيامده است و نهايتاً بهره‌مندى پنج تن از مشهورترين علماى نسب در ميان عرب؛ يعنى ابن الكلبى، ابو عبيده، زبير بن بكار، ابو اسحق ابراهيم بن محمد عباسى و ابن الاثير از اين اثر، است.
وضعيت كتاب
فهرست مصادر و مراجع، خلاصه‌اى از كتاب به زبان فرانسه، فهرست آيات قرآنى، فهرست احاديث، فهرست اشعار، فهرست امثال، فهرست اماكن، فهرست ايام، فهرست قبايل، فهرست اعلام و فهرست موضوعات در پايان كتاب ذكر شده است.
در پاورقى‌ها، اشاره‌هايى توسط محقق كتاب، به منابع مطالب و احياناً نسخه بدل‌ها و... شده است.
منابع
متن كتاب و مقدمه دكتر سهيل زكّار و مقدمه محقق كتاب.