الکافي في العروض و القوافي
الکافي في العروض و القوافي، نوشتۀ ابو زکریا یحیی بن علی شیبانی، معروف به خطیب تبریزی(502ق) –از مشهورترین پیشوایان نحو و زبان است که موضوع آن نه فقط در دانش بلاغی، شاخۀ علم عروض و قافیه شناسی است بلکه علم بدیع را نیز در بر دارد و در ابوابی چند مباحث این دانش را توضیح می‌دهد. این کتاب با تحقیق، پاورقی‌ها و فهرست‌نویسی ابراهیم شمس‌الدین چاپ‌شده است. کتاب بیشتر برای مبتدیان و تازه‌کاران تألیف شده است؛ مصنف دراین‌باره می‌گوید –فی هذه الجمل کفایة للمبتدی و تذکرة للمتوسط فیها.[۱] کتاب ارزشمند الکافي في العروض والقوافي اثر دانشمند برجسته و اديب توانا ابوزکريا يحيي بن علي خطيب تبريزي براي پژوهشگران در عرصة عروض و قافيه، نامي است آشنا و دانشمندان زیادي به اين اثر ارزشمند توجه داشته اند. ازآنجاکه ویژگی عصر خطیب کم‌رنگ بودن نوآوری و ابتکار و به دنبال آن روی‌آوری دانشمندان به سمت نقل و اقتباس افراطی، مشهود بوده است، برخی با بررسی منابع و سبک نگارش خطیب تبریزی در تألیف کتاب الکافی می‌گویند: وی همانند معاصرانش -که نوآوری در تألیف نداشتند- نه‌تنها نتوانسته از دایره نقل و اقتباس بیرون بیاید، بلکه در موارد بی‌شماری در نوشتار خود، از سایر دانشمندان و صاحب‌نظران مطالبی را نقل کرده است. وی در کنار نقل و اقتباس خود به‌طور عام، عنایت ویژه‌ای به کتاب‌های ابن جنی و صاحب بن عباد و اخفش داشته است[۲] صاحب نظران در نگرش به روش کار تبريزي دو ديدگاه دارند؛ گروهي کار او را جز گردآوري ونقل چيزديگري نمي دانند ومعتقدند که در روايت‌ها دخل وتصرف کرده ودر نقل پايبند اصول نبوده ودر راه رسيدن به مطلبي ازخود تلاش نشان نداده است. گروه ديگر نيز معتقدند که او نه تنها يک ناقل وروايت گر است، بلکه يک عالم به زبان وادبيات است که با علم وآگاهي خود، آن چه را سودمند بوده از آثار پيشينيان گرفته وآنچه را همراه شک و شبهه بوده رها کرده است. تبریزي در حقيقت با این کار، خدمات ارزنده اي را در حفظ میراث ادبي ارائـه کرده است. در اين ميان ديدگاه ديگري نيز پيدا شد که بهره جستن از روش تبريزي را ترجيح داده ومعتقد است که منابع مورد استفاده در کتاب تبريزي راهي است براي رسيدن به نسخه هاي خطي ارزشمند. اين ديدگاه در تحقيق ديوان ابوتمام با شرح تبريزي توسط محمد عزام نمود پیدا کرده است. وي معتقد است که منابع صولي، کمکي در تصحيح متن تبريزي ومنابع تبريزي کمکي براي تحقيق در متن صولي است. [۳]
| الکافي في العروض و القوافي | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | خطیب تبریزی، یحیی بن علی (نويسنده) شمس‌الدین، ابراهیم (مصحح) |
| ناشر | دار الکتب العلمية |
| مکان نشر | لبنان - بیروت |
| سال نشر | 1429ق - 2008م |
| چاپ | 2 |
| شابک | - |
| موضوع | زبان عربی - شعر عربی - عروض عربی - قافیه |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /خ6ک2 2194 PJA |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
پانویس
منابع مقاله