خان‌ملک ساسانی، سید احمد
سید احمد خان‌ملک ساسانی (1260-1346ش)، نویسنده، سخنور، مورِّخ، از دیپلمات‌های عصر قاجار، پهلوی اول و دوم، شاعر و متخلص به ساسانی.
| نام | خان‌ملک ساسانی، سید احمد |
|---|---|
| نام‌های دیگر | |
| نام پدر | حاج میرزا حسین فراهانى |
| متولد | 1260ش |
| محل تولد | تهران |
| رحلت | 1346ش |
| اساتید | |
| برخی آثار | یادبودهای سفارت استانبول |
| کد مؤلف | AUTHORCODE09725AUTHORCODE |
ولادت
سید احمد خان‌ملک در 1260ش در تهران متولد شد.
خانواده
پدرش حاج میرزا حسین فراهانى معروف به ملکالکتاب و متخلص به گلبن، هم شعر مىسرود و هم تحقیق مىکرد. از جمله تألیفات او، آداب السرور، حالت، نغزنامه حجاز مىباشد. مادرش گلى‌باجى‌خانم دختر ادیبالملک و خواهر محمد باقرخان اعتمادالسلطنه بود.
تحصیلات
تحصیلات او در تهران مقدمات زبان و ادبیات فارسى و عربى و فرانسه بود. پس از انجام تحصیلات مقدماتى براى ادامه تحصیل به سوئیس رفت و مدت شش سال در رشتههاى متنوع تحصیل نمود. در حوالى 1290 به ایران بازگشت و به خدمت دولت درآمد.
مشاغل و مناصب
چندى در وزارت امور خارجه و مدتى در وزارت مالیه متصدى مشاغل مختلف شد. از جمله مشاغل او کارگزارى بوشهر، عضویت خزانهدارى کل و ریاست مالیه یزد بود. چون در اروپا تحصیلات مختلفى را انجام داده و روی‌هم‌رفته در ادبیات فارسى و تاریخ مطلع و بصیر بود، به دربار دعوت شد و جزو معلمین اختصاصى سلطان احمدشاه قرار گرفت. تا 1298 در دربار بود. در آن سال به دستور وثوقالدوله رئیسالوزراء از دربار خارج شد و با سمت مستشار مأمور خدمت در استانبول گردید. قریب سه سال در این مأموریت باقى ماند تا اینکه به تهران احضار گردید و با مشکلاتى که در این سمت برایش فراهم شده بود، کارى به او ارجاع نشد و سرانجام در 1312 بازنشسته شد. در 1328 از طرف محمد ساعد نخستوزیر وقت به معاونت نخستوزیر و ریاست اداره کل انتشارات منصوب شد و چند ماهى در آن سمت بود تا خود را کاندیداى دوره اول سنا کرد ولى به علت مخالفت با بعضى از کاندیداهاى مجلس سنا که فراماسون بودند، از لیست خارج و از معاونت نخستوزیرى هم برکنار شد[۱].
القاب و تفکر
خان‌ملک موقعى که در دربار قاجار خدمت مىکرد، به القاب «مسعودالسلطان» و «محتشمالسلطان» ملقب گردید[۲].
خان‌ملک ساسانی به دلیل مناصب مختلفی که در سه دوره قاجار، پهلوی اول و پهلوی دوم داشت، در هر مقطع تابع طرز تفکر حاکم بر همان دوره بود و از رویکرد سیاسی و حکومتی همان مقطع دفاع می‌کرد. این دورویی و تذبذب دیدگاه را به‌راحتی می‌توان در آثار وی از جمله یادبودهای سفارت استانبول، سیاستگران قاجار، دست پنهان انگلیس در ایران و... مشاهده کرد[۳].
وفات
سید احمد خان‌ملک ساسانی، در 1346 در فرانسه درگذشت. بازماندگان، جنازه او را به تهران انتقال دادند و در محله سوهانک دفن شد[۴].
آثار
- سیاستگران ایران در دوره قاجاریه؛
- تاریخ رابطه سیاسی ایران و عثمانی؛
- مرزهای ایران در دوره نادرشاه؛
- هفت داستان تاریخی از قرون گذشته ایران؛
- یادبودهای سفارت استانبول؛
- دست پنهان سیاست انگلیس در ایران؛
- شاهد شیراز (مشتمل بر تاریخچه موسیقی و آواز در ایران باستان و چگونگی حمله اسکندر به ایران)؛
- فهرست تألیفاتی که به‌صورت دست‌نوشته از وی باقی مانده است:
- دوازده سال با احمدشاه؛
- تاریخ فراماسونری در ایران؛
- سرگذشت و احوال معاصرین؛
- خاطرات خان‌ملک ساسانی؛
- و...[۵]
پانویس
منابع مقاله
- پایگاه راسخون، در 6 آذر 1399
- تارنمای رسمی منوچهر برومند
- پایگاه ماهنامه الکترونیکی تاریخ معاصر ایران (دوران)