دیوان الحقائق و مجموع الرقائق
دیوان الحقائق و مجموع الرقائق، اثرعبدالغنی بن اسماعیل نابلسی (1050-1143ق)، عالم دینی حنفی، ادیب، شاعر، صوفی قادری‌مشرب و نقشبندی‌طریقت است که در دایره عرفان وحدت وجود، سروده شده و با پاورقی‌های محمد عبدالخالق زناتی در توضیح اعلام و معنی واژه‌های دشوار آن چاپ شده است.
| دیوان الحقائق و مجموع الرقائق | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | نابلسی، عبدالغنی بن اسماعیل (نويسنده) زناتی، محمد عبد الخالق (محشی) |
| ناشر | دار الکتب العلمية |
| مکان نشر | لبنان - بیروت |
| سال نشر | 1421ق - 2001م |
| چاپ | 1 |
| شابک | - |
| موضوع | شعر عربی - قرن 12ق. - شعر عرفانی - شعر عرفانی - قرن 12ق. |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /د9 4616 PJA |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
عبدالغنی نابلسی از عرفا و شعرای مشهور پیش از نهضت ادبی است و از شارحان شعر ابن الفارض و یکی از منسوبان به مکتب وحدت وجود ابن عربی به شمار می‌آید. او با بهره‌گیری بسیار از واژه خمر در دیوان خود،[۱]خمریاتی سروده است که در آن‌ها، (بویژه در این اثر) همچون سایر شاعران متأثر از این مکتب، از رمز در بیان معانی عرفانی بهره جسته است.[۲]نابلسی در این کار از شعر شاعران خمریّه‌سرای دیگر مانند: «ابن عربی»، «ابن فارض» و «ابوالحسن شُشتری» و ... بهره برده است. اما دنباله‌رو محض آنان نبوده بلکه با خلق ترکیب‌های معنایی تازه، تلاش کرده که روح تازه‌ای به خمریّات صوفیانه بدهد. خمریات او آکنده از رمزهای گوناگون است که می‌توان آن را در دایره عرفان وحدت وجود بررسی کرد. روح حاکم بر اشعار وی نظریّۀ «وحدت وجود» است که به دفاع از آن پرداخته و سعی کرده با آوردن مثال‌های عینی گوناگون آن را به مخاطبان خود بفهماند.[۳]
وحدت وجود در شعر نابلسی دارای سه لایه اصلی است: تجلی ذات خداوندی در مظاهر هستی، یگانگی روح انسان با روح خداوندی و به تعبیر دیگر، فنای فی الله، و لایه سوم شامل استدلال‌ها و تمثیل‌هایی است که شاعر در دفاع از این عقیده بیان نموده است.[۴]
او -که از شعرای برجسته دوره انحطاط به شمار می‌رود- شواهد قرآنی بسیاری را در اشعار خود به کار بسته و در این کار، توانایی شگفت‌آوری از خود نشان داده است. جای‌جای دیوان الحقائقِ وی آکنده از الفاظ و مفاهیم قرآنی است. گویی قرآن با روح وی عجین شده است؛ شاعر لب باز‌نکرده مگر اینکه گوشه‌ای از آیات قرآنی را بیان نموده تا جایی که می‌توان گفت بخش عظیمی از دیوان وی نظم آیات قرآن است چه از نظر لفظی و چه از نظر معنایی، مفاهیم عمیق قرآنی (بویژه یگانگی خداوند) را به وضوح در دیوان خویش جای داده است. به حق می‌توان وی را از برجسته‌ترین شاعرانی به حساب آورد که در عصر انحطاط، نور قرآن در آثارشان تجلی یافته است.[۵]
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه کتاب
- متن کتاب.
- فیضی، ژیلا، «رمزگرایی در خمریات دیوان الحقائق و مجموع الرقائق عبد الغنی نابلسی»، وبسایت دانشگاه کردستان، هادی رضوان
- مسبوق، سیدمهدی؛ قادری، بیباک مهری، «اندیشه وحدت وجود در شعر عبدالغنی نابلسی»، عرفان اسلامی بهار 1396 - شماره 51 (صفحه - از 131 تا 146).
- مقدم متقی، امیر؛ یاوری، مرضیه، «تجلی قرآن در دیوان عبدالغنی نابلسی»، حسنا بهار 1393 - شماره 20 (32 صفحه - از 119 تا 150).