زندگی‌نامه و آثار شیخ طوسی
زندگی‌نامه و آثار شیخ طوسی، اثر شیخ آقابزرگ تهرانی (1293-1389ق)، ترجمه مقدمه کتاب «التبيان» شیخ طوسی (385-460ق) است که توسط آقایان علیرضا میرزامحمد و سید حمید طبیبیان از عربی به فارسی برگردانده شده است.
| زندگی‌نامه و آثار شیخ طوسی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن (نویسنده)
ميرزامحمد، عليرضا (مترجم) طبيبيان، حميد (مترجم) |
| ناشر | پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگى |
| مکان نشر | ايران - تهران |
| سال نشر | 1376ش. |
| چاپ | 2 |
| شابک | 964-426-060-0 |
| موضوع | طوسي، محمد بن حسن، ??? - 460ق. - سرگذشت‌نامه مجتهدان و علما - سرگذشت‌نامه |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /ط9آ7 / 55/3 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ساختار
کتاب حاوی پیشگفتار چاپ دوم، دو مقدمه از مترجمان و مؤلف و متن کتاب در چندین عنوان است.
گزارش محتوا
این اثر، یکی از جامع‌ترین و بهاورترین اثر پژوهشی در شرح حال شیخ طوسی و بیان شخصیت علمی و آثار و مآثر گران‌قدر وی می‌باشد که نخستین بار در سال 1360ش، از عربی به فارسی ترجمه شده و پس از 16 سال با بازنگری کامل از نظر محتوا و صورت و ارائه بدیع مطالب و مقابله ترجمه با متن عربی و ویرایش آن تجدید چاپ شده است[۱].
متن کتاب با نسب شیخ طوسی آغاز می‌شود و پس از طرح ولادت و پرورش او، هجرت وی به نجف و سپس مقام و مرتبت علمی ایشان را بازگو می‌کند[۲].
بیان آثار، مشایخ و اساتید و شاگردان شیخ، از مباحث بعدی کتاب است[۳]. سپس از وفات شیخ طوسی و فرزندان و نوادگان آن بزرگوار یاد می‌شود[۴] و در پایان، چند نکته که حاوی عقاید و فتاوا و نظرات شیخ درباره برخی از مسائل است، مطرح می‌شود و نویسنده به توضیح و یا رد آنها می‌پردازد.
برخی از نکات مطرح‌شده چنین است:
- علامه حلی در کتاب «الخلاصة» ضمن شرح حال شیخ‌الطائفه گفته است: «... وی در آغاز به وعید معتقد بوده که بعداً از عقیده خود برگشته است. این نکته را تذکره‌نویسان دیگری که به شرح احوال شیخ پرداخته‌اند، نیز ذکر کرده‌اند»[۵].
- اجماع از دیدگاه شیخ‌الطائفه به معنی حقیقی مصطلح در نزد متأخران نبوده، بلکه غالباً وی در قبال آرای اهل تسنن بدان تمسک می‌جسته است، تا بدین‌وسیله به بیان ادله‌ای از خود آنان به رد عقایدشان بپردازد؛ حتی اگر مسائلی اصولی همچون امامت و خلافت، مورد بحث بوده باشد. به همین جهت شیخ‌الطائفه در زمینه بسیاری از مسائل مربوط به فروع دین با اجماع استدلال کرده و سپس در آخرین کتابش به همان مسائل برخلاف اجماع فتوی داده است[۶].
- شیخ‌الطائفه را فتاوای نادری است که متأخران به سبب ادله قوی و محکمی که در رد آنها دارند، چندان از آن فتاوی خرسند نبوده‌اند. یکی از آن فتاوی در مورد مسئله شیء آلوده به خون است که شیخ چنین شیئی را نجس‌کننده نمی‌داند[۷].
فتوای دیگر در مورد مسئله تصویر کردن جان‌داران و مجسمه‌سازی است که شیخ اگرچه جواز آن را در کتاب‌های فقهی خویش ذکر نکرده، لکن در کتاب تفسیر «التبيان» به‌صراحت آن را جایز دانسته است و همچنان که از کتاب «النهاية» برمی‌آید، ممکن است که بعداً از این عقیده عدول کرده باشد[۸].
وضعیت کتاب
مآخذ و فهارس فنی در پایان کتاب آمده است.
پاورقی‌ها به منابع مطالب و توضیح برخی از آنها اختصاص یافته است.
پانویس
منابع مقاله
پیشگفتار و متن کتاب.