الموجز في نشأة النحو
الموجز في نشأة النحو، تألیف محمد شاطر احمد محمد، رساله‌ای است مختصر در معرفی علم نحو و اشاره به نحوه پیدایش و مراحل تکامل آن.
| الموجز في نشأة النحو | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | احمد، محمد شاطر (نويسنده) |
| ناشر | مکتبة الکلیات الأزهریة |
| مکان نشر | مصر - قاهره |
| سال نشر | 1403ق - 1983م |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
اثر حاضر، نوشته‌ای است موجز در بیان چگونگی پیدایش علم نحو و مراحل تطور و تکامل آن، که در ضمن آن، برخی از رجال و بزرگان نامی این علم یاد شده‌اند و نویسنده کوشیده است تا در آن، تصویری ساده و مبسوط از آنها به خوانندگان، ارائه دهد[۱].
نویسنده در ابتدا، به اختلاف موجود در واضع علم نحو اشاره کرده[۲] و سپس به بیان چگونگی رشد و نمو این دانش و مکاتب نحوی موجود در عراق و طبقات علما و اعلام آن، پرداخته است[۳].
از جمله مطالب ارزشمند کتاب، اعلام، بزرگان و رجال مطرح در علم نحو برآمده از دو مکتب نحوی کوفیون و بصریون است که نویسنده، به معرفی آنها پرداخته است. این افراد، عبارتند از:
- ابوالاسود دئلی، ظالم بن عمرو بن سفیان بن جندل بن یعمر بن حلیس بن نفاثة بن عدی بن دیل بن بکر بن کنانه (متوفی 67ق)، که مردی حلیم، حازم و شاعر و از اصحاب حضرت علی(ع) بوده و در جنگ صفین، حضور داشته است. وی از عمر (23ق)، حضرت علی(ع) (40ق)، ابن عباس (68ق)، ابوذر غفاری (32ق) و...، روایت نقل کرده و یحیی بن یعمر از راویانی است که از او نقل حدیث کرده است[۴].
- ابوالحسن علی بن حمزة بن عبدالله بن عثمان، معروف به ابوالحسن کسایی فرزند بهمن بن فیروز مولی بنی‌اسد (متوفی 89ق) که امام کوفیون در نحو و لغت و یکی از قرای هفت‌گانه معروف بود[۵].
- محمد بن یزید بن عبدالاکبر ازدی بصری ابوالعباس مبرد (متوفی 285ق) که از طبقه هفتم بصریون بوده و از مازنی و سجستانی، اخذ روایت کرده است. نویسنده، معتقد است وی مقید به هیچ‌یک از مکاتب بصره و کوفه نبوده و برای این امر، دلایل و شواهدی را مطرح کرده است[۶].
- احمد بن یحیی نحوی بن زید مولی بنی‌شیبان (متوفی 291ق) که از طبقه پنجم کوفیون و امام نحو و لغت کوفه بوده است. وی به خلفا و امرا متصل بوده و با مبرد، زعیم بصریون مناظرات علمی فراوانی انجام داده است[۷].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.