نور العیون

نورالعین اثر ابوروح محمد بن منصور بن ابی‌عبدالله جرجانی یمانی (زرین دست)، از پزشکان سده پنجم هجری، کتابی است در علم پزشکی، پیرامون ساختمان چشم و بیماری‌های آن که با مقدمه و تصحیح یوسف بیگ‌ باباپور و زیرنظر مهدی محقق منتشر شده است.

نور العیون
پدیدآوران	جرجانی یمانی، محمد بن منصور (نويسنده) بیگ‌باباپور، یوسف  ; زير نظر (مصحح و مقدمه‌نويس)
ناشر	سفیر اردهال ** مرکز پژوهشی ميراث مکتوب
مکان نشر	ایران - تهران
سال نشر	1391ش
چاپ	1
شابک	‎978600-203-054-2
موضوع	چشم پزشکی - متون قدیمی تا قرن ۱۴
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‎‏1391 ‎‏/‎‏ج‎‏4‎‏ن‎‏9‎‏ 41 RE
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

نویسنده کتاب را به درخواست ملکشاه، در سال 480ق تألیف نموده است؛ و چنان‌‍‌که از گفته خود وى در مقدمه برمى‌آید، پزشک دربار ملکشاه و شاید سردسته پزشکان دربار و نزد سلطان عزیز بوده؛ به‌طورى‌که سلطان شخصاً از وى کتابى مى‌خواهد در عزیزترین عضو بدن و وى کتابى در «چشم» مى‌نگارد.

کتاب او جامع همه اطلاعات چشم‌پزشکى پیشین است. وى اهم کتب این فن را برمى‌شمارد و ضمن برشمردن برخى از منابع خویش، برترى کتابش را نسبت به آثار پیش از خود متذکر مى‌شود. آن‌چه از مقدمه مؤلف برمى‌آید، وى تنها در چشم‌پزشکى تبحر نداشته، بلکه به‌عنوان یک پزشک عمومى در دربار خدمت مى‌کرده، اما این کتاب را به درخواست سلطان در چشم پزشکى نگاشته است و کتاب او اولین کتاب فارسى در چشم‌پزشکى محسوب مى‌شود.

کتاب به ده مقاله تقسیم گردیده و نویسنده طى این ابواب (مقالات)، ابتدا ساختمان و تشریح چشم را شرح داده و سپس به توضیح بیماری‌هاى چشم پرداخته است و یک مقاله درباره بیماری‌هایى است که قابل رؤیت هستند و یک مقاله هم درباره بیماری‌هایى است که قابل رؤیت نمى‌باشند، آن‌گاه دو فصل را به جنبه‌هاى دیگر بیماریی‌هاى چشم اختصاص داده و این بیماری‌ها را به دو دسته قابل علاج و غیرقابل علاج تقسیم نموده است.

در مقاله ششم، توضیحات مربوط به درمان شروع مى‌گردد و فصل بعد از آن (مقاله هفتم) که خود از سى سؤال و جواب تشکیل گردیده است، منحصراً به جراحى چشم اختصاص دارد.

مقاله هشتم درباره انواع کورى‌هاست و بالاخره در دو فصل آخر از انواع داروهایى که در چشم پزشکى به کار برده مى‌شوند، اسم برده شده است. فصل دهم نیز در داروهاى مرکب چشم و در بیست‌ویک باب نگاشته شده است.

منابع مقاله

مقدمه مصحح.