تجريد الأصول (نراقي)
تجريدالاصول، به زبان عربى، تأليف مولى محمد مهدى بن ابى ذر نراقى كاشانى، مشهور به نراقى اول، از علماى شيعه، مجتهد، حكيم، عارف، رياضى‌دان و متبحّر و جامع در علوم نقلى و عقلى است. ايشان، يكى از علماى قرن سيزدهم هجرى و از بزرگان اماميه بوده‌اند و در اكثر علوم عقلى و نقلى دستى قوى داشته و در آنها تأليفى دارند.[۱]
| تجرید الأصول | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | نراقی، مهدی بن ابی‌ذر (نویسنده) |
| ناشر | سيد مرتضی |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1384 ش |
| چاپ | 1 |
| موضوع | اصول فقه شیعه - قرن 13ق. |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 159/4 4ن3ت* |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
اين اثر، از اتقان علمى خوبى برخوردار است و در عين حال به لحاظ روشى، جزء روش‌مندترين كتاب‌هایى است كه در حوزه در رابطه با علم اصول نگاشته شده است.
ساختار
كتاب، در يك جلد تنظيم شده است و مشتمل بر پنج مقصد مى‌باشد.
گزارش محتوا
مقصد اول
در مقصد اول، همانند ساير آثار اصولى، مطالبى به‌عنوان مقدمات، بحث مى‌شود كه در حكم زيرساخت و بنيان بحث‌هاى اصولى است؛ بحث‌هایى همانند تعريف علم اصول، موضوع علم اصول، تعيين واضع، اقسام دلالات و معانى، اقسام وضع و موضوع‌له، حقيت و مجاز و...[۲]
مقصد دوم
در مقصد دوم كه از مهم‌ترين مقاصد كتاب «تجريد الاصول» و از لحاظ حجم نيز چشم‌گير است، از ادله شرعيه بحث مى‌شود و مطالب متنوعى در مورد ادله اربعه مطرح مى‌گردد. نكته قابل توجه آنكه مرحوم نراقى، در ذيل دليل چهارم؛ يعنى دليل عقل، مباحث استصحاب، اصالة عدم التكليف، اصالة تأخر حادث، عدم الدليل دليل العدم، برائت، احتياط، استحسان و... را نيز بحث كرده است و در نهایت بحث مبسوطى راجع به قياس دارد.[۳]
مقصد سوم
مقصد سوم، نيز همانند مقصد دوم، يكى از دو مقصد مهم و مفصل اين كتاب است كه درباره «مشتركات كتاب و سنت» است. ايشان، در اين مقصد به مباحثى همانند مبحث امر و نهى و متعلقات آن (فور و تراخى، مره و تكرار، امر به شىء و نهى از ضد، عينيت طلب و اراده، معناى امر و نهى، دلالت نهى بر فساد و...)، الفاظ مفيد عموم، اقل مراتب جمع، خطابات شفاهيه و... پرداخته‌اند.[۴]
مقصد چهارم
«اجتهاد و تقليد»، عنوان مقصد چهارم كتاب است. از مهم‌ترين مباحث مطرح شده در اين مقصد، مى‌توان به مباحث ذيل اشاره كرد:
علوم پايه براى اجتهاد، عدم جواز اجتهاد در حضور معصوم(ع)، تجزى در اجتهاد، تقليد از مجتهد متجزى و ميت، شرايط حاكم و مفتى.[۵]
مقصد پنجم
آخرين مقصد كتاب كه كوتاه‌ترين مقصد نيز است، اختصاص به بحث پركار و دقيق«تعادل و تراجيح» دارد. مرحوم نراقى، در اين مقصد، ضمن شناساندن تعادل و تراجيح، به موارد تعارض اشاره مى‌نمايد و در نهایت اقسام مرجحات را برمى‌شمارد.
امتياز اين كتاب، اين است كه در ذيل هر مسئله اصولى كه بيان كرده، يك مسئله فقهى را كه آن مسئله اصولى در آن كاربرد دارد، مطرح كرده است.[۶]
وضعيت كتاب
كتاب، داراى حواشى بوده، ولى داراى فهرست نمى‌باشد.
فرزند مؤلف، مولى احمد نراقى، كتاب مزبور را در هفت جلد شرح نموده است.
پانویس
منابع مقاله
- متن كتاب؛
- الذريعة.