شرح الرسالة الناصحة بالأدلة الواضحة
شرح الرسالة الناصحة بالأدلة الواضحة، تألیف نویسنده زیدی، عبدالله بن حمزه (متوفی 614ق)، معروف به امام المنصوربالله، کتابی است کلامی، حاوی دیدگاه زیدیه در دو بخش اصول دین و فضایل اهل‌بیت(ع)، به زبان عربی.
| شرح الرسالة الناصحة بالأدلة الواضحة | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | امام المنصور بالله، عبدالله بن حمزه (نويسنده)
درسي الحمزي، إبراهيم يحيي (محقق) حمزي، هادي حسن هادي (محقق) مويدي، مجد الدين بن محمد (مقدمه‌نويس) |
| عنوان‌های دیگر | ارجوزة الرسالة الناصحة للاخوان. شرح |
| ناشر | مرکز اهل البيت(ع) للدراسات الاسلامىة |
| مکان نشر | يمن - صعده |
| سال نشر | 2002م , 1423ق |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 2 |
| کد کنگره | /ش4الف8 214 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
این اثر توسط ابراهیم یحیی درسی حمزی و هادی بن حسن بن هادی حمزی، مورد تحقیق قرار گرفته و مجدالدین بن محمد بن منصور مؤیدی بر آن مقدمه نوشته است.
ساختار
این کتاب دو جلدی، مشتمل است بر: مقدمه ناشر (مركز أهل‌البيت(ع) للدراسات الإسلامية)، مقدمه مجدالدین بن محمد بن منصور مؤیدی، مقدمه تحقیق (به قلم ابراهیم یحیی عبدالله درسی) و متن اصلی شامل دیباچه کتاب و عناوین متعدد و متنوع.
گزارش محتوا
در مقدمه ناشر، با اظهار مسرت از تقدیم کتاب حاضر، گوشه‌ای از فضایل اهل‌بیت(ع) با ذکر آیات و روایات مربوطه، بیان شده و از کتبی که دانشمندان زیدی نگاشته‌اند و توسط ناشر، منتشر گردیده، یاد شده است[۱].
در مقدمه مجدالدین بن محمد بن منصور مؤیدی، از کتاب حاضر و نویسنده آن تعریف و تجلیل شده است[۲].
در مقدمه تحقیق، ابتدا به بیان زندگی شخصی، علمی و اجتماعی شارح و آثار معماری و آثار علمی وی، به‌صورت مفصل پرداخته شده، سپس ضمن معرفی یکی از مذاهب منشعب از زیدیه، به نام مطرفیه، موضع نویسنده این اثر نسبت به آن مذهب بیان شده، آنگاه از اهمیت کتاب حاضر و اثبات نسبت آن به نویسنده و نسخ مورد اعتماد، سخن به میان آمده و در پایان، خاطرنشان شده است که ما (محققان)، 13 مسئله را که علامه نورالدین حسن بن یحیی، پیرامون پاره‌ای از فقرات این شرح، به‌صورت پرسش مطرح کرده و نویسنده به آنها پاسخ داده، به شرح مزبور ملحق کرده‌ایم؛ هر مسئله در جایگاه خود، به انگیزه تتمیم فایده[۳].
شارح، نخست (در جلد اول)، در فن دانش اصول دین که شامل معرفت خدا، که لازم‌ترین معارف و جلیل‌ترین دانش‌هاست، بحث کرده است و در این راستا، به بحث توحید و عدل و صدق وعد و وعید و اثبات نبوت و توابع آن و اثبات امامت و ادله و شروط آن پرداخته و سپس (در جلد دوم)، از فضیلت اهل‌بیت(ع) و رد بر منکران فضیلت آنان، همچون روافض و نواصب، سخن گفته است.
در واقع این کتاب، شرحی است بر دو ارجوزه:
- ارجوزه‌ای خماسی، شامل چهل بیت مخمس، در ابواب اصول دین؛
- ارجوزه‌ای رباعی، شامل دویست‌وده بیت، در فضیلت اهل‌بیت(ع)[۴].
هر دو ارجوزه نیز از خود شارح است؛ چنان‌که خود نوشته است: یکی از کسانی که درخواستش نزد من عزیز و اجابت آن لازم است، از من خواست که ارجوزه‌ای وجیز، مشتمل بر اصول دین و رد بر منکرین فضیلت عترت محمد(ص)، خاتم پیامبران بنگارم؛ پس خواسته او را اجابت کردم، به امید آنکه از آن بهره‌مند شود و پاداش و اجر آن برای من ذخیره گردد. آن را تذکره برای منتهی و وسیله برای مبتدی قرار دادم و بر آن ارجوزه، شرحی وجیز نگاشتم؛ مگر در مواردی که دلیلی نیاز به تفصیل و شرح طویل داشته است[۵].
روش نویسنده در این اثر چنین است که ابتدا یک‌بند از مخمس یا رباعی را ذکر می‌کند، سپس به شرح واژگان و محتوای آن می‌پردازد.
وضعیت کتاب
فهارس فنی و فهرست محتویات در پایان جلد دوم ذکر شده است.
پاورقی‌های پرشمار کتاب، به توضیح اصطلاحات و لغات[۶]، معرفی فرق[۷]، ترجمه اعلام[۸]، بررسی صحت و سقم احادیث از حیث سندی و محتوایی[۹]، مستند کردن مطالب کتاب و بیان اختلاف نسخ اختصاص یافته است.
پانویس
منابع مقاله
مقدمات و متن کتاب.