شمس، سید حسین
سید حسین شمس (1306-1398ش)، از علمای برجسته خراسانی می‌باشد که نزد بزرگانی همچون آیت‌الله بروجردی، امام خمینی(ره) و علامه طباطبائی تلمذ نموده و آثاری همچون «توحید ناب» و «الأمر بين الأمرين» را در کارنامه تألیفی خویش دارد.
| نام | سید حسین شمس |
|---|---|
| نام‌های دیگر | آیت‌الله سید حسین شمس خراسانی |
| نام پدر | |
| متولد | 1346ق/1306ش |
| محل تولد | مشهد |
| رحلت | 6 دی ماه سال 1398 ش، 1441 ق و 2019 م |
| اساتید | سید محمدحسین بروجردی |
| برخی آثار | مشكاة الأصول
الأمر بين الأمرين تحقيق أنيق حول نفي الجبر و التفويض و إثبات الأمر بين الأمرين |
| کد مؤلف | AUTHORCODE02455AUTHORCODE |
ولادت
آیت‌الله سید حسین شمس خراسانی به سال 1346ق/1306ش (در شناسنامه 1304) در اطراف مشهد، به دنیا آمد[۱].
تحصیلات در مشهد
وی پس از تحصیلات ابتدائی در مکتب‌خانه و دبستان، تحصیلات رسمی حوزه را از حدود 12 سالگی (حدود 1318ش) در حوزه علمیه مشهد و در مدرسه نواب، در محضر اساتید برجسته آن دیار آغاز کرد[۲].
اساتید در مشهد
برخی از اساتیدی که در مشهد، وی از محضرشان کسب فیض نمود، عبارتند از:
- شیخ محمدادیب ادیب نیشابوری (مغنی و مطول)؛
- میرزا احمد مدرس یزدی (معالم الأصول، قوانین و شرح لمعه)؛
- شیخ عبدالنبی کجوری (بخشی از کتاب قوانين الأصول)؛
- شیخ هاشم قزوینی (رسائل، مکاسب، کفایه و مقداری خارج اصول)؛
- شیخ شمس (شرح نظام)؛
- شیخ هادی کنی، از شاگردان آقابزرگ حکیم - همراه شیخ محمدباقر بهبودی – (شرح اشارات تا نمط چهارم)؛
- شیخ غلامحسین محامی (منطق منظومه)[۳].
اساتید در تهران
وی در سال 1329ش، برای تکمیل علوم عقلی به تهران رفته و در مدرسه سپهسالار قدیم ساکن شد. برخی از اساتید ایشان در تهران، عبارتند از:
- شیخ مهدی حائری یزدی (نمط چهارم اشارات)؛
- شیخ محمدرضا قاضی - از شاگردان میرزا احمد آشتیانی – (شرح منظومه)؛
- آیت‌الله سیدابوالحسن رفیعی قزوینی - در معیت آقایان سید رضی شیرازی و محی‌الدین انواری - (بخشی از اسفار)؛
- آیت‌الله سید احمد خوانساری (خارج فقه و اصول)[۴].
اساتید در قم
وی در اواسط سال 1332ش، با هجرت به قم، در مدرسه حجتیه مستقر شدند. از جمله اساتید ایشان در قم، می‌توان از علما و آیات عظام ذیل، نام برد:
- سید محمدحسین بروجردی، خارج فقه (کتاب صلات)؛
- امام خمینی(ره)، خارج اصول (مباحث الفاظ)؛
- علامه سید محمدحسین طباطبائی (ادامه اسفار و خارج کفایه. درس خارج کفایه علامه، خصوصی برای ایشان و سید جلال‌الدین آشتیانی و یک نفر دیگر بوده است)[۵].
بازگشت و ادامه تحصیل در مشهد
ایشان در اواخر سال 1333ش، به قصد سفر به حوزه علمیه نجف، برای تکمیل درس خارج فقه و اصول، از قم به مشهد مراجعت نمود تا ضمن ازدواج، مقدمات سفر به نجف را فراهم کنند، اما با اطلاع از حضور و سکونت آیت‌الله سید محمدهادی میلانی در مشهد در چند ماه قبل آن، از عزیمت به نجف منصرف شده و با جدیت در درس خارج فقه و اصول این فقیه دقیق‌النظر و اصولی، حاضر شدند. آیت‌الله میلانی، حدود 13 سال اصول تدریس کردند که یک دوره کامل نشد و تمام حدود 20 سال حضورشان در مشهد فقه را تدریس فرمودند که ایشان از شاگردان مورد عنایت خاص استاد خود بودند و تقریرات این دروس - هرچند تنظیم نشده - اما موجود است[۶].
تدریس در مشهد
وی هم‌زمان با حضور در درس آیت‌الله میلانی، به تدریس سطوح عالی اصول و همچنین درس خارج اصول (اواخر دهه 40ش) اشتغال داشتند. همچنین مباحث کلام و حکمت را برای شاگردان خاص بیان می‌کردند[۷].
مراجعت و تدریس در قم
ایشان پس از ارتحال آیت‌الله میلانی در 1354ش، به حوزه علمیه قم عزیمت کردند، اما پس از یک سال و به قصد تبدیل منزل مسکونی در مشهد و استقرار دائمی در قم، به مشهد برگشتند و از تیرماه 1359ش، ساکن قم شدند و به ادامه تدریس خارج فقه و اصول و مباحث اعتقادی و تفسیر قرآن ادامه دادند و شاگردان فاضلی را تربیت کردند[۸].
وفات
سرانجام پس از سال‌ها تلاش و مجاهدت در 6 دی ماه سال 1398 هجری شمسی در سن ۹۴ سالگی دارفانی را وداع گفت.
متن پیام تسلیت رهبر معظم انقلاب اسلامی حضرت آیت‌الله خامنه‌ای به مناسبت وفات سید حسین شمش خراسانی به شرح زیر است:
بسم الله الرحمن الرحیم
«درگذشت عالم پارسا و پرهیزگار آیت الله آقای حاج سیّد حسین شمس رضوان‌الله‌علیه را به خاندان مکرّم و به عموم شاگردان و ارادتمندان ایشان تسلیت عرض میکنم و رحمت الهی و علوّ درجات ایشان را از خداوند متعال مسألت می کنم.
سیّد علی خامنه‌ای
۹ دی ۱۳۹۸»
آثار
علاوه برتقریرات فقه و اصول، ایشان کتاب‌ها و رسائل گوناگونی در فقه، اصول، رجال، کلام و اعتقادات، با نظرات خاص و ابتکاری دارند که امید است همه آنها منتشر شود. این رسائل در ابواب مختلف مباحث الفاظ و اصول عملیه و اجتهاد و تقلید و در فقه خمس، زکات، طهارت، صلات، ولایت فقیه و... می‌باشد[۹].
کتاب‌های چاپ‌شده
- توحید ناب؛
- توحید از نگاهی نو؛
- الأمر بين الأمرين؛
- مشكات الأصول، تنبیهات اشتغال؛
- مشكات الأصول، استصحاب؛
- التوحيد بين الفلسفة المادية و المدرسة العرفانية؛
و...[۱۰].
