یوسفی هروی، یوسف بن محمد
یوسف بن محمد بن یوسف هروى، معروف به حكیم یوسفى یا مولانا یوسفى، از پزشکان قرن دهم قمری، صاحب كتاب طب یوسفی موسوم به جامع الفوائد
| نام | یوسفی هروی، یوسف بن محمد |
|---|---|
| نام‌های دیگر | هروی یوسفی، یوسف بن محمد
طب‍ی‍ب هروی، یوسف بن محمد یوسفی، م‍ج‍ی‍ب بن محمد یوسفی، یوسف بن محمد حکیم یوسفی مولانا یوسفی |
| نام پدر | محمد بن یوسف |
| متولد | |
| محل تولد | خواف خراسان |
| رحلت | قرن دهم قمری |
| اساتید | |
| برخی آثار | طب یوسفی موسوم به جامع الفوائد
جنگ طبی (سبع رسائل) ریاض الأدویة میزان الطب (محشی) |
| کد مؤلف | AUTHORCODE03099AUTHORCODE |
محمد بن یوسف هروى پدر ایشان است.
ولادت
یوسف فرزند محمد بن یوسف ظاهراً وى از اهالى خواف خراسان بود كه در ماوراءالنهر دانش آموخت و در هرات مى‌زیسته است.
مهاجرت به هند
سپس از ترس سرخ کلاهان با پدرش به هندوستان کوج کرد و در دربار ظهیرالدین محمد بابر شاه و پسرش همایون شاه نیز مورد احترام و توجه بود و سمت دبیرى در دربار او در سالهای (932-937ق) در آمد و پس از بابر شاه در دربار پسرش همایون گورکانی در سالهای (937-964ق) نیز همین سمت را داشت.
یوسفی رسایل چندی را به نام ظهیرالدین محمد بابر و پسرش نوشته است، از جمله این رسائل می‌توان به رساله سته ضروریه که در سال 944ق به نام همایون شاه نوشته است اشاره کرد. یوسفی هروی از پدرش پرکار تر بود . اهمیت خاص این حکیم این بود که او برای آسان کردن دانش پزشکی چندین منظومه سرود و در اشعار خود نیز به یوسفی تخلص می‌کرد و آثاری که به صورت شعر و دوبیتی دارد از شهرت و انتشار گسترده تری برخوردار است. از این رو بسیار معروف و از قدیم الایام مردم آن را حفظ می کردند.
آثار
- رساله منظومه علاج الامراض مشتمل بر 289 رباعى.
- رساله دلایل البول، سال تألیف آن942ق است.
- رساله سته ضروریه كه مؤلف آنرا به نام همایون شاه در سال944ق نگاشته است.
- رساله دلایل النبض.
- جامع الفوائد كه آن را در سال 917ق در شرح مشكلات علاج‌الامراض سروده است. در این كتاب بیمارى‌هاى سر تا پا را شرح داده و به درمان آن‌ها نیز اشاره كرده است. این كتاب كه تا كنون حداقل 4 بار به‌چاپ رسیده است به طب یوسفى نیز شهرت دارد.
- بدایع الاغشاء این كتاب را یوسفى به نام فرزند خود رفیع‌الدین حسن نوشته و نسخه خطى آن در كتابخانه دانشگاه پنجاب موجود است.
- رساله مختصر فى ضروریات البحران و قصیده حفظ صحت بدن مشتمل بر 54 بیت كه در سال 937ق به نام سلطان ظهیرالدین محمد بابر شاه سروده است.
- رساله ماكول و مشروب (در خوردنى‌ها و آشامیدنى‌ها).
- ریاض الادویه یا مقطعات یوسفى در خواص داروهاى گیاهى و حیوانى.
- فواید الاخیار/ فواید یوسفیه که منظومه‌ای فارسی است و آن را در سال 913ق سروده است.
- حفظ الصحه، که قصیده‌ای فارسی در خصوص حفظ الصحه و چند فصیده در مسائل پزشکی و تندرستی و بهداشتی است.
- سته ضروریه، شامل دستورات کوتاه پزشکی است درباره شش عامل ضروری برای سلامتی شامل: هوا، خوردنیها، آشامیدنیها ، حرکت و سکون بدنی، حرکت و سکون نفسانی، خواب و بیداری و استفراغ و احتباس
- مناجات منظوم که مثنوی عارفانه‌ای درباره عشق است.
- نصیحت نامه که مثنوی اخلاقی در سرزنش بخل و بخیل در 31 بیت است.
- انوار حکمت /کلمات یویفی/ نصایح یوسفی که در سال 919ق تألیف شده و در دستورهای اخلاقی و سخنان پند آموز صوفیانه است.
- بهداشت منظوم که برای ظهیرالدین بابر سروده شده استو
- بدایع الانشا، نامه‌هایی است به فارسی به عنوان سرمشق برای مردم از مرتبهها و مقامهای گوناگون
- کلیات یوسفی[۱]
پانویس
- ↑ ر.ک: يوسفي سيده صديقه و....صص 503-505
منابع مقاله
- یوسفی سیده صدیقه، حسینی یكتا نفیسه، جوكار آسیه، معرفی مشاهیر طب سنتی اسلام و ایران حکیم یوسف بن محمد بن یوسف هروی، زمستان 1391 , دوره 3 , شماره 4 (پیاپی 12)