العروض

العروض کتابی آموزشی تألیف جامعة المدنیة العالمیة، حاوی سلسله مباحث علم عروض در شعر است و در قالبی آموزشی در دوازده درس تألیف شده است.

العروض
پدیدآوران	جامعة المدنیة العالمیة (نويسنده)
سال نشر	سده13
چاپ	1
زبان	عربی
تعداد جلد	1
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

برای دیگر کاربردها، عروض (ابهام زدایی) را ببینید.

اولین درس، مدخلی به علم عروض است. علم عروض و قافیه علمی است که نه فقط در این زمان بلکه در طول دوران بر بسیاری از دانش‌پژوهان دشوار بوده است. نویسنده با این مقدمه به انصراف اصعمی از تصمیم به فراگیری علم عروض نزد خلیل بن احمد فراهیدی و انصراف از آن به دلیل مقدمات و کثرت اصطلاحات آن سخن گفته است.‏ سپس تعریفی از شعر و برخی مصطلحات شعری و عروض و مصطلحات آن ارائه کرده است‏

مباحث کتاب را می‌توان در دو بخش دسته‌بندی کرد: بخش اول تا درس نهم به علم عروض اختصاص یافته است. سه درس آخر نیز به مباحث «قافیه» مرتبط است. در درس دوم از تفعیلات عروضیه که اجزای بحرهای شعری هستند بحث شده که تعداد آنها ده تاست و به دو بخش اصول و فروع تقسیم می‌شود.‏ علل در علم عروض بدین معناست که اگر در بیت اول یک قصیده علتی چه به حالت زیادت و چه نقصان، ایجاد شود باید در همه ابیات ایجاد گردد.‏

بحر شعری به این دلیل بحر گفته می‌شود که وسعت و انبساط دارد؛ و در عروض وزن شعری کمیت زیادی از شعر عربی را شامل می‌شود یا اینکه مقدار لایتناهی از شعر به آن موزون می‌شود؛ مانند دریایی که مقدار بی‌نهایتی از آب را دربر دارد. خلیل بن احمد به پانزده بحر اشاره کرده و شاگردش اخفش نیز بحر «متدارک» را به آن افزوده است.‏ ابوالعلاء معری معتقد است که بیشتر اشعار عرب از بحور طویل و بسیط و کامل است. نویسنده نیز این سخن را صحیح و استقراء را نیز موافق آن دانسته است.‏

در بخشی از مباحث انتهایی عروض به فنون هفت‌گانه‌ای اشاره شده که مولدون تأسیس کرده‌اند؛ از آن جمله است سلسله که شعری است با پیدایش مجهول و شهرت و انتشار اندک.‏

علما، قوافی را به اعتبار حرف روی به دو قسم مطلقه و مقیده تقسیم کرده‌اند؛ مطلقه آن است که حرف روی در آن متحرک باشد. این قسم در شعر عربی غلبه دارد و مشتمل بر شش صورت است. در قافیه مقیده نیز حرف روی ساکن است و سه صورت دارد‏

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.