مغنیه، محمدجواد
محمدجواد مغنیه عاملى (۱۳۲۲-۱۴۰۰ق)، از برجسته‌ترین علمای لبنان، مفسر، فقیه، مجتهد، قاضی، مصلح اجتماعی
| نام | مغنیه، محمدجواد |
|---|---|
| نام‌های دیگر | مغنیه عاملی، محمدجواد |
| نام پدر | محمود |
| متولد | 1904 م |
| محل تولد | طيردبا از روستاهای جبل عامل لبنان |
| رحلت | 1358 ش یا 1400 ق یا 1979 م |
| اساتید | سيد حسین حمامى |
| برخی آثار | فقه الإمام جعفر الصادق عليه‌السلام
الفقه علی المذاهب الخمسة: الجعفري - الحنفي - المالکي - الشافعي - الحنبلي الحسين عليه‌السلام و بطلة كربلاء |
| کد مؤلف | AUTHORCODE00163AUTHORCODE |
ولادت
محمّدجواد بن محمود بن محمّد بن مهدي بن محمّد بن عليّ بن حسن بن حسين بن محمود بن محمّد بن عليّ آل مُغْنِيَّه عامليّ، در سال ۱۳۲۲ق برابر با 1904م در طيردبا از روستاهای جبل عامل لبنان ديده به جهان گشود.
وى در خانواده‌اى پايين‌تر از متوسط مى‌زيست. پدرش شیخ محمود از علمای لبنان بود و مادرش نیز از سلاله سادات بود. در کودکی مادرش را از دست داد،
تحصیلات
اولین سفر به نجف اشرف
در همان سنين پيش از ده سالگى همراه با پدرش براى نخستين بار، به نجف سفر كرد.
پدرش شیخ محمود بعد از ۴ سال اقامت در نجف، به دعوت مردم منطقه عبّاسیه، به جبل عامل بازگشت.
بازگشت به طیردبا
محمدجواد پس از مرگ پدر در سال ۱۳۳۴ق همراه برادر کوچک خود به «طیردبا» بازگشت و برادر بزرگش، شیخ عبدالکریم سرپرستی آنان را بر عهده گرفت. با کوچ شیخ عبدالکریم به نجف، روزهای سختِ محمّدجواد آغاز گردید، روزهایی که فقط نخود و فندق غذای او را تشکیل می‌داد. گاه ۳ روز می‌گذشت و چیزی برای خوردن پیدا نمی‌کرد.
محمدجواد، سالهای اولیه عمر خود را در همان روستا سپری کرد و سپس دروس مقدماتی را نزد شیوخ آن دیار فرا گرفت.
بازگشت به نجف اشرف
مغنيه در سال 1925م. به نجف اشرف رفت و تا 1936م. يعنى به مدت يازده سال در اين شهر به فراگيرى علوم دينى پرداخت. وى «اجروميه» و «قطرالندى» و دروسى همانند آن را از برادر خويش فراگرفت؛ معالم و كفايه را نزد سيد حسین حمامى گذراند و البته بيشترين بهره را نيز ظاهراً از ايشان برده است و در زندگی‌نامه خودنوشت خويش، بيش از همه از او ياد مى‌كند. مكاسب را نيز در محضر آیت‌الله خویى گذراند و از آن پس در درس‌هاى خارج حضور يافت. او همچنين در ايام تعطيلى درس‌ها در نجف، اوقات خود را در كتابخانه‌ها مى‌گذراند و به مطالعه مشغول بود.
بازگشت به طیردبا
پس از بازگشت به لبنان در 1936م. به روستاى خود طيردبا كه در نزديكى مرز فلسطين واقع شده است، رفت و تا سال 1948م. در آن جا به تبليغ مشغول بود و زندگى مى‌گذراند. از يادداشت‌هاى مغنيه چنين بر مى‌آيد كه در اين دوره هم از آرامش روستا خرسند است و هم از اين‌كه مجالى براى خواندن و نوشتن و امكاناتى براى تحقيق و مطالعه ندارد ناخشنود.
مغنيه در سال 1948م. با عهده‌دار شدن سمت قاضى فقه جعفرى روانه بيروت شد و از اين سال تا دوران كناره‌گيرى از كارهاى اجرايى در اين شهر ماند. در سال 1949م. مشاور محكمه علياى جعفرى شد و از سال 1951 تا 1956 م. رياست اين محكمه را برعهده داشت و از 1956 تا 1958م. يعنى آغاز دوران بازنشستگى در سِمَت مشاور اين محكمه بود.
مغنيه در يادداشت‌هاى خود بركنار شدن از رياست محكمه علياى جعفرى را آغاز دورانى شكوفايى خويش مى‌داند كه در آن كارهاى علمى سترگى را به رشته تحرير درآورد.
دوره ميان سال‌هاى 1957 تا 1979 م. دوران شكوفايى قلم و پركارترين دوره زندگى فرهنگى مغنيه است. عمده كتاب‌هاى وى در همين دوره تأليف شده و او در همين دوره سفرهايى به قاهره، قم و مشهد داشته و با علماى ايران و مصر ديدارهايى انجام داده است.
وفات
مغنيه در 19 محرم سال 1400ق برابر با 1979م در بيروت درگذشت، پیکر وى به نجف اشرف منتقل و سپس آیت‌الله خویى بر وى نماز گزارد و در یکى از اتاقهاى حرم امام على علیه‌السلام دفن گردید.
آثار
- المرآة.
- الکُمیت و دِعبل: این کتاب چاپ نشد و فقط خلاصه‌اى از آن در کتاب «من هنا و هناک» ص 303، به نام «الکمیت» چاپ شده است.
- الاحکام الشرعیّة للمحاکم الجعفریة.
- التضحیّة: این کتاب به نام «مجالس الحسینیة» چاپ شده است.
- مع بطلة کربلاء: دارالاندلس در سال 1380 ق. آن را چاپ کرده است این کتاب و التضحیة به نام «الحسین و بطلة کربلاء» نیز منتشر شده است.
- من زوایا الأدب.
- الوضع الحاضر فى جبل عامل. (این کتاب از اولین آثار به چاپ شده مرحوم مغنیه است)
- الشیعة و التشیّع: به فارسى ، با نام «شیعه و تشیّع»، توسط سید شمس‌الدین مرعشى ترجمه و منتشر شده است.
- مع الشیعة الامامیه: در سال 1374 ه .ق. چاپ شد.
- الاثناعشریه و اهل البیت.سه کتاب اخیر در مجموعه‌اى به نام «الشیعة فى المیزان» چاپ شده است.
- اهل البیت.
- الشیعة و الحاکمون: توسّط استاد مصطفى زمانىترجمه شد و در سال 1346ش. با نام «تاریخ خلفاء بنى امیه و بنى عباس» و در سال 1347ش. با نام «شیعه و زمامداران خودسر» منتشر شد.
- الاسلام مع الحیاة.
- الله و العقل: این کتاب که در سال 1378 ه .ق. چاپ شده پاسخ کتاب الله و الانسان، نوشته محمود مصطفى مى باشد. الله و العقل با «نام خدا و خرد» با ترجمه على اکبر صبا منتشر شده است.
- شبهات الملحدین و الاجابة عنها.
- النبوّة و العقل.
- الآخرة و العقل: با ترجمه آقاى کامل خیرخواه، به نام «معاد از نظر عقل» منتشر شده است.
- المهدى المنتظر و العقل: با ترجمه وحید دامغانى و با عنوان «زمامدار آینده» چاپ و منتشر شده است.
- امامة علىّ و العقل.
- على و القرآن: این کتاب با عنوان «خورشید ایمان» توسط یوسف صدیق عربانى و با عنوان «على و قرآن» توسط محسن بهبهانى ترجمه و چاپ شده است.
- الحسین فى القرآن: با عنوان «شهادت، حسین، قرآن» توسط محمد رسول دریایى ترجمه و چاپ شده است.
- مفاهیم انسانیة فى کلمات الامام الصادق علیه‌السلام: با نام «مردان پاک از نظر امام صادق(علیه‌السلام)» توسط مرحوم مصطفى زمانى ترجمه و چاپ شده است.
- بین الله و الانسان.
- الاثناعشریة.یازده کتاب اخیر در مجموعه‌اى با عنوان «عقلیّات اسلامیة» چاپ شده است.
- مذاهب و مصطلحات فلسفیة.
- الفقه على المذاهب الخمسة: که در سال 1379ق. چاپ شده است.
- قیم اخلاقیة فى فقه الامام الصادق علیه‌السلام.
- فضائل الامام على علیه‌السلام
- دول الشیعة: ترجمه محمّد بحرینى کاشمرى، با عنوان «دولت‌هاى شیعه در طول تاریخ» چاپ شد.
- همچنین با ترجمه محمّد آیت‌اللهى، به ضمیمه کتاب «امیرمؤمنان و آذربایجان» چاپ شد.
- علىّ و الفلسفة.
- معالم الفلسفة الاسلامیة: با ترجمه محمد رضا عطائى، به عنوان «خطوط برجسته‌اى از فلسفه و کلام اسلامى» چاپ شده است.
- 32. نظرات فى التصوّف ترجمه محسن بهبهانى، با عنوان «نگاهى به تصوّف و کرامت‌هاى صوفیان» چاپ شده است.
- فلسفة المبدأ و المعاد.
- فلسفة التوحید و الولایة.
- الاسلام بنظریة عصریة. نُه کتاب اخیر در مجموعه‌اى به نام «فلسفات اسلامیة» نیز چاپ شده است.
- مع علماء النجف.
- هذا هى الوهّابیّة: در سال 1384ق. چاپ شده است سید ابراهیم سید علوى آن را با عنوان «این است آئین وهابیت» ترجمه کرد، که در سال 1351ش. چاپ شد.
- من هنا و هناک.
- الوجودیة و الغثیان.
- فقه الامام الصادق: 3 مجلد.
- التفسیر الکاشف: 7 مجلد.
- فى ظلال نهج البلاغة: 4 مجلد.
- فلسفة الاخلاق فى الاسلام.
- علم اصول الفقه فى ثوبه الجدید.
- اصول الاثبات فى فقه الجعفرى.
- التفسیر المبین: در حاشیه قرآن چاپ شده است.
- تفسیر الصحیفة السجادیّة.
- من ذا و ذاک.
- صفحات لوقت الفراغ.
- تجارب محمدجواد مغنیه بقلمه: در سال 1400ق. چاپ شده است.
- من آثار اهل البیت.
- دلیل الموالى للنبى وآله.
- من وحى الاسلام.
- اسرائیلیات.
- المختصر الجامع فى فقه جعفر الصادق: مغنیه پیش از پایان نگارش این کتاب از دنیا رفت.
منابع مقاله
وابسته‌ها
فقه الإمام جعفر الصادق عليه‌السلام
الفقه علی المذاهب الخمسة: الجعفري - الحنفي - المالکي - الشافعي - الحنبلي
الحسين عليه‌السلام و بطلة كربلاء
الجوامع و الفوارق بین السنة و الشیعة
قیم أخلاقیة في فقه الإمام جعفر الصادق(ع)
امامت علی(ع) در آينه عقل و قرآن
معالم الفلسفة الإسلامية؛ نظرات في التصوف و الكرامات
فضيلت‌های امام علی عليه‌السلام
الفقه علی المذاهب الخمسة: الجعفري - الحنفي - المالكي - الشافعي - الحنبلي