الجديد في الصرف و النحو

الجدید فی الصرف و النحو، تألیف سید ابراهیم دیباجی از جمله آثاری است که به همت سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها تهیه شده است. کتاب حاضر برای دانشجویان رشته زبان و ادبیات عربی در مقطع کارشناسی تدوین شده است.

الجديد في الصرف و النحو
پدیدآوران	دیباجی، ابراهیم (نويسنده)
ناشر	سازمان مطالعه و تدوين کتب علوم انسانی دانشگاه ها </ref>سمت</ref>
مکان نشر	ایران - تهران
سال نشر	1377ش
چاپ	1
شابک	‎964-459-264-6
موضوع	زبان عربی - صرف و نحو
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‎‏/‎‏د‎‏9‎‏ج‎‏4 6141 ‏‎‏PJ‎‏
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

ساختار

کتاب مشتمل بر یک مقدمه و دو جزء است. جزء اول در ضمن 45 عنوان به علم صرف و جزء دوم در ضمن 41 عنوان به علم نحو اختصاص دارد.

گزارش محتوا

نویسنده در پیشگفتار کتاب می‌نویسد: « کتاب حاضر خوشه‌ای از آن خرمن انبوه (آثار علمی اسلامی که به قلم فرزانگان ایرانی نوشته شده است) که نگارنده‌ی آن به هنگام تدریس در دانشگاه‌های ایران از این گوشه و آن گوشه برچیده، و پیوسته بر این بوده که روزی این پراکنده‌ها را به همان شکل ابتدایی که گزین شده بود، بر پایه‌ای استوار و متین و به دور از موشکافی‌ها و قیل و قال صرفیان و نحویان به منظور خدمتی فرهنگی، به دانشگاهیان و طالبان زبان عربی تقدیم نماید.

این کتاب در دو بخش صرفی و نحوی جداگانه آمده است، و جدا ساختن بخش صرفی از نحوی بدین منظور انجام نگرفته که ابتدا بخش صرف و سپس نحو تدریس شود، زیرا هر استادی شیوه‌ای و روشی و سبکی در تدریس دارد، وانگهی رواشناسی کلاس درس و محیط آموزشی گاهی جدایی این دو موضوع را ایجاب می‌کند، و گاهی آمیختن را .

طبقه‌بندی و شماره‌گذاری مباحث کتاب بر اساس جدا ساختن موضوعات است. بدین‌ترتیب شماره‌هایی که بر مبحث‌های صرفی یا نحوی نهاده شده بر مبنای تدریس هر شماره‌ای در یک نشست نیست، زیرا ممکن است برای مثال تدریس مبحث مشتق در یک نشست دو یا چهار ساعته پایان نپذیرد».

کتاب با بیان حروف هجای لغت عرب و ذکر حروف شمسی و قمری، و نیز تعاریف برخی اصطلاحات مانند: اسم مؤنت و مذکر، مفرد، مثنی و جمع آغاز شده است. سپس وزن کلمات ثلاثی، رباعی و خماسی با مثال تشریح شده است .

کلمه و انواع آن مهم‌ترین موضوع در علم صرف است که نویسنده سعی کرده است مختصر و مفید نیاز سطح متوسط جوینده این علم را برطرف نماید. او ذکر مطالب و موضوعات کم اهمیت‌تر را در این اثر ضروری ندیده است؛ به عنوان مثال او در ذکر علامت‌های اسم می‌نویسد: «علامت‌های اسم فراوان است و مشهورترین آن‌ها پنج نوع است» و تنها به ذکر این پنج نوع بسنده می‌کند.

در ادامه کتاب سایر مباحث صرف و نحو به شیوه کلاسیک و به‌دور از شرح و توضیح اضافی ارائه شده است که ذکر آن مفید به حال خواننده نخواهد بود.

از ویژگی‌های کتاب آن است که نویسنده با دسته‌بندی‌های مناسب در هر موضوع، در تثبیت مطالب در ذهن خواننده موفق عمل می‌کند. در واقع فرض بر آن است که خواننده این اثر اطلاعات اجمالی از ادبیات عرب دارد و با این علم بیگانه نیست؛ حروف تعیین: منظور از این حروف حروفی هستند که بیان کننده‌ی نوع فعل مضارع از جهت زمان آن - حال یا مستقبل- می‌باشند یعنی آن را از دو گانه بودن خارج می کند.

وضعیت کتاب

فهرست مطالب در ابتدای کتاب و مصادر در انتهای آن آمده است.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب