مثنوی ملاصدرا
مثنوی ملاصدرا، عنوان کتابی است از صدرالدین محمد شیرازی که اشعار وی در آن آمده است. این کتاب یک جلدی به زبان فارسی است و به تصحیح مصطفی فیضی کاشانی، رسیده است. فیضی کاشانی مقدمه بسیار موسّعی بر آن نوشته است که تقریبا نیمی از کتاب را اشغال کرده است.
| مثنوی ملاصدرا | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | صدر الدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (نويسنده) فیضی، مصطفی (به کوشش) |
| ناشر | کتابخانه عمومی حضرت آيت الله العظمی مرعشی نجفی (ره) |
| مکان نشر | ایران - قم |
| سال نشر | 1376ش - 1417ق |
| چاپ | 1 |
| شابک | - |
| موضوع | شعر عرفانی - قرن 11ق. - شعر فارسی - قرن 11ق. - صدر الدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، ۹۷۹ - ۱۰۵۰ق. |
| زبان | عربی - فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | 1376 2م 6391 PIR |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ساختار
کتاب، حاوی مقدمه سید محمود مرعشی (متولی و رئیس کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی)، مقدمه مصطفی فیضی (مصحح) و متن اشعار ملاصدرا است.
گزارش محتوا
ملاّصدرا در کنار تألیف و نگارش آثـار مهم در فلسفه اسلامى چون «اسـفار اربعه»، «شواهد الربوبیه»، «المبدأ و المعاد» و «شرح هدایه اثیریه»، به تنظیم مطالب ذوقى نیز عنایت داشته و مجموعهاى از اشعار خویش را با مضامین عرفانى و حکمى براى طالبان علوم فلسفى به یادگار گذاشته است. رباعیات ملاّصدرا چندین سال پیش به همت سید حسین نصر به‌همراه رساله سه اصل به چاپ رسیده و اکنون با تلاش و سعى جناب آقاى فیضى کاشانى از نوادههاى دخترى ملاّصدرا، مثنوى ملاّصدرا در دسترس علاقهمندان قرار گرفته است.
چـاپ جدید مثنوى ملاّصدرا از یک مقدمه مفصل مصحح و حدود 2150 بیت تشکیل شده است. مصحح در مقدمه خود، مطالبى را در بیان زنـدگى ملاّصدرا و نحوه تحصیل و تدریس وى به استناد آثار تاریخى و رجالى فراهم آورده اسـت. در بخش دیگرى از مقدمه، افکار ملاّصدرا در خصوص معاد جسمانى، حرکت جوهرى و مسائل دیگر فلسفى شرح شده و در پایان مصحح به استناد اشـعار فیض کاشانى مکان فوت ملاّصدرا را برخلاف مشهور، شهر نجف اشرف اعلام داشته اسـت. خـاندان ملاّصدرا و بزرگان علمى این خاندان علم و دانش تا زمان معاصر، از مطالب تاریخى مهم در این مقدمه بشمار مىروند که به این شکل مرتب و منظم در نوشته دیگرى مندرج نبوده است و از مزایاى چاپ جـدید مثنوى ملاّصدرا است.
مجموعه اشـعار ملاّصدرا در قالب مثنوى بیانگرِ مباحث و مسائلى درباره چگونگى آفرینش و نعت پیامبر و ائمه، سیر و سلوک معنوى و مذمت اهل ریا مىباشد. در قسمت دیگرى از اشعار، ملاّصدرا اندیشههاى فلسفى و اعتقادات دینى خویش را در خصوص علم الهى، علم مکاشفهاى، عالم ارواح و غایت ایجاد اشیا، که از مباحث اصلى الهیات عقلانى بشمار مىروند، به شکل منظوم بیان داشته است. وصف نفس ناطقه و قواى نفسانى و قیامت و حشر آخرت که مسائلى از فرجامشناسى فلسفى در حکمت متعالیه صـدرالمتألّهین محسوب مىشوند، ابیاتى از اشعار را شامل مىشوند.
ملاّصدرا با بیان اهل کشف و اوصاف آنان مثنوى خود را ختم نموده و به سبک حکماى الهى نظیر ابن سینا و شیخ اشراق، طریق فلسفى را توأم با سـلوک عرفانى ساخته و هرکدام از اینان را بدون دیگرى ناقص دانسته است[۱].
مصحح کتاب در مقدمه می‌نویسد: این دیوان برای اولین بار به چاپ می‌رسد و این نسخه شامل 2150 بیت مثنوی است که ملاصدرا آنها را در بحر رمل هم‌وزن مثنوی مولانا سروده است[۲].
پس از خاتمه یافتن اشعار، بیان شده است که: اما در این مجموعه مثنوی که احتمالا بسیار بیشتر از این تعداد 2150 بیت بوده است، علاوه بر اینکه تمام نظرات فلسفی و حکمی و کلامی خود را بیان داشته و آفرینش جهان و انسان را از آغاز تا انجام مشروحا مورد پژوهش قرار داده‌اند، این مجموعه را باید کتاب اخلاق و رفتار اسلامی نامید که آن فیلسوف و حکیم عارف غرض از حکمت و فلسفه و دین و قرآن و آمدن پیامبران را تنها برای اصلاح اخلاقی جوامع دانسته است و بس. بدین مشخصه است که ملاصدرا همه جا جامعه اسلامی روزگار خود را مورد نقد و انتقاد قرار داده تا جایی که گوید فساد مردم و پیشوایانشان در زینه‌‌ای است که گویا دوره آخرالزمان است که عارف و عامی و عالم و جاهل جز ریا و دروغ و فساد و ظلم و ستم که همه و همه مربوط به جهان مادی است، به هیچ دیگر نمی‌اندیشند و جهان و حیات ابدی خود را به‌کلی فراموش کرده‌اند[۳].
وضعیت کتاب
در صفحه 5 کتاب، رونوشت یک برگ از نسخه اصلی کتاب به خط ملاصدرا ارائه شده است. پاورقی‌های کتاب از مصحح است و حاوی مطالب دقیق و مفیدی در شرح محتوای مطالب است. فهرست مطالب کتاب در انتهای آن، پس از فهرست سوره‌ها و آیات قرآن کریم آمده است.
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه مصحح و متن کتاب.
- حقدار، علی‌اصغر، «درنگی در مثنوی ملاصدرا»، میراث شهاب، پاییز 1376، شماره 9 (3 صفحه از 45 تا 47)، به آدرس: