المفسرون حياتهم و منهجهم
المفسّرون حياتهم و منهجهم تأليف سيد محمدعلى ايازى به زبان عربى است كه جهت شناساندن 121 تفسير به رشته تحرير در آمده است.
| المفسرون حیاتهم و منهجهم | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ایازی، سید محمدعلی (نویسنده) |
| ناشر | وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان چاپ و انتشارات |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| سال نشر | 1414 ق |
| چاپ | 1 |
| موضوع | تفاسیر
سرگذشت‌نامه و کتاب‌شناسی مفسران |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 92/6 /الف9م7 1373 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ساختار
كتاب شامل يك مقدمه كه در آن به انواع بيوگرافيهاى تفاسير، فايده‌ى شناخت تفاسير، كاستى‌هاى کتاب‌هاى معرّف مفسّران پرداخته شده و سپس به تعاريف ضرورى پيرامون اصطلاحات كتاب مثل تفاوت بين منهج، اتّجاه، طريقه و لون، ترتيب تفاسير، اسرائيليات و در خاتمه به بررسى مفسّران، دوران زندگى و منهج آنها اشاره شده است.
گزارش محتوا
معرفى تفاسير چاپ شده مذاهب اسلامى روش يكسانى ندارند بلكه حجم بررسى تفاسير بر اساس اختلاف اهميت آنها، گستردگى محتواى تفاسير با ضرورت يادآورى بعضى از افكار، مختلف مى‌گردد؛ ترتيب تفاسير بر اساس حروف الفباى عناوين آنهاست. در اين روش مذهب فكرى دخالتى در ترجيح بعضى بر بعض ديگر ندارد و پژوهشگر مى‌تواند براحتى به ديدگاه مؤلف و روش آن در بين مطالب احاطه پيدا كند.
هدف نگارنده در اين كتاب منحصر در معرفى و مقايسه متداول مى‌باشد بدين جهت وى از بيان احكام كلامى و عقيدتى مؤلفان اجتناب كرده‌اند، مگر در مواردى كه مشتمل بر فائده‌اى باشد مانند نقد اسرائيليات، خبرهاى ضعيف يا روش فكرى مفسّر. اين امر باعث راحتى دستيابى پژوهشگران به رويه‌ى فكرى مفسّر و منهج تفسيرى او شده است.
ايشان تفاسير فارسی قديمى و جديد شيعه را نام برده‌اند تا جستجوگران عرب بر اين تفاسير احاطه پيدا كنند.
نگارنده بحثهاى اين كتاب را به ترتيب زير ارائه داده‌اند:
- اسم كتاب، نام يا اسم مشهور مؤلف، تاريخ ولادت، وفات، زبان تأليف، اجزاء كتاب
- اطلاعات مربوط به چاپ شامل شمارگان، محل، سال، صفحات و اسم محقق
- زندگانى مؤلف شامل نام پدر، تحصيل علمى، اساتيد، شاگردان محل وفات، موارد بارزى از دوران حيات
- آثار علمى مؤلف مشتمل بر مهمترين آثار او مخصوصاًً آثارى كه پيرامون علوم قرآن، حديث و فقه مى‌باشند.
- معرفى فراگيرى از تفسير، شامل مباحثى راجع به كامل يا ناقص بودن، مخاطب، انگيزه نگارش، اشارات مقدّمه و مصادر، مشروح و خلاصه بودن، برگرفته از تفسير ديگر و مستقل بودن.
- معرفى محتوا و روش تفسير به شكل ذيل انجام گرفته است:
- أ. شناساندن روش شروع تفسير، اسلوب وارد شدن مفسّر در مباحث، البته عموم مفسّران اسلوب واحدى در اين بخش دارند، با سوره و آيه و شرح اجمالى و لفظى كلمات و جملات و سياق آيه، ارتباط آيات با بحثهاى سابق شروع كرده‌اند، على‌رغم اينكه بعضى مفسّران از اين قاعده خارج شده‌اند و از روشى ديگر بهره جسته‌اند.
- ب. بعضى از تفاسير حاشيه يا شرح تفاسير ديگر بوده يا طالب هدف خاصى هستند، مؤلف سبک خاص آنها را متذكر شده است.
- ج. در معرفى روش مطرح می‌شود كه: آيا تفسير قرآن با قرآن است؟ چه ميزان از حديث استفاده كرده و مصادر آن كدام است؟ چه اندازه بر علم لغت اعتماد كرده؟ آيا اهتمام به جهات بلاغى و فنّى آيات داشته است؟
- د. ديدگاه عقيدتى و مذهب كلامى مفسّر، خصوصيات او در تعامل با روايات، مخصوصاًً اسرائيليات و خبرهاى جعلى، بررسى می‌شود، ايازى بر اين باور است كه برخى معاصرين در تفسير علمى مبالغه كرده‌اند كه به نقد و تحليل آنها مى‌پردازند.
- شناسايى کتاب‌هاى نگاشته شده پيرامون يك تفسير شامل حاشيه، تلخيص، تحليل و نقد و فهرست موضوعى و ذكر آنها با عنوان «دراساتٌ حول التفسير».
- نقد و تحليل بعضى از تفاسير با ارجاع به مصادر جهت استفاده پژوهشگران از اين مصادر.
مؤلف در خاتمه متذكر مى‌شوند كه؛ روشى كه در معرفى تفاسير پيموده، در همه آنها رعايت نشده است به جهت اينكه بعضى از تفاسير همه‌ى شرايط مذكور را نداشته‌اند مثلاًمعلومات لازم در معرفى مؤلف يا مطالب نگاشته شده پيرامون تفاسير در مورد آنها يافت نمى‌شود يا اينكه تفسير محدود بوده و نيازى به معرفى كامل نداشته است.
وضعيت كتاب
فهرست كتاب در ابتدا و در پایان فهرست روايات، کتاب‌ها براساس تاريخ نگاش، مفسّران، بر اساس مذهب، تفاسير براساس اختلاف روش، مصادر و مراجع آمده است. و در پاورقى آدرس آيات، روايات و مصادر كتاب به چشم ميخورد.
پانويس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب