اللباب في تهذيب الأنساب
اللباب في تهذيب الأنساب، خلاصه «الأنساب» عبدالکریم بن محمد بن منصور سمعانی (متوفی 562ق)، به قلم ابوالحسن علی بن محمد بن اثیر جوزی (متوفی 630ق)، معروف به ابن اثیر جزری است. اصل کتاب در 13 جلد و خلاصه در سه جلد منتشر شده است.
| اللباب في تهذيب الأنساب | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابن اثیر، علی بن محمد (نویسنده) |
| عنوان‌های دیگر | الأنساب. تلخيص |
| ناشر | دار صادر |
| مکان نشر | لبنان - بيروت |
| چاپ | 3 |
| موضوع | اعراب - سرگذشتنامه - متون قدیمی تا قرن 14
قوم شناسی - کشورهای اسلامى - متون قدیمی تا قرن 14 نامهای جغرافیایی - کشورهای اسلامى - متون قدیمی تا قرن 14 نامهای عربی - متون قدیمی تا قرن 14 نسب شناسی - متون قدیمی تا قرن 14 کشورهای اسلامى - نسب نامه - متون قدیمی تا قرن 14 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 3 |
| کد کنگره | CS 1549/5 /س8 الف8012 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
یکی از کتاب‌های مهم تصنیف‌شده در قرن ششم هجری، کتاب «الأنساب» است. بااینکه موضوع این کتاب نسب‌شناسی یا شجره‌نگاری و به اصطلاح عرب «التشجير»است، مشتمل بر اطلاعات بسیار سودمند و مهم دیگری نیز هست. یکی از فواید «الأنساب» آوردن نام کتاب‌ها و نویسندگانی است که غالباً در منابع دیگر یاد نشده است؛ زیرا مؤلف سخت‌کوش آن برای نگارش این کتاب رنج سفرهای طولانی و فراوان را به نقاط مختلف جهان بر خود همواره کرده، در شهرها و روستاهای کوچک و بزرگ کتاب‌های بسیاری را دیده و یا درباره آنها شنیده و با بسیاری از محدثان و محققان دیدار کرده و حاصل آن همه را در کتاب «الأنساب» فراهم آورده است.[۱].
از وجوه دیگر اهمیت «الأنساب»، این است که پس از تألیف، مورد توجه مورخان و محققان سال‌های بعد قرار گرفت و عده‌ای بر آن تقریظ و شرح نوشته، یا آن را تلخیص کردند. از جمله عزالدین ابوالحسن علی بن محمد بن اثیر جوزی (متوفی 630ق) است که با تلخیص الأنساب سمعانی و افزودن برخی استدراکات، کتاب جدیدی در سه جلد سامان داد و آن را «اللباب» نامید. همچنین جلال‌الدین عبدالرحمن سیوطی الأنساب را تلخیص کرد و با برخی از اضافات که از کتاب‌هایی چون «معجم البلدان» یاقوت حموی استخراج کرده بود، در سال 873ق، کتاب جدیدی را با عنوان «لب اللباب» پدید آورد. نیز قاضی قطب‌الدین محمد بن محمد خیضری شافعی (متوفی 894ق) انساب سمعانی را تلخیص کرد و اضافات و تعلیقات ابن اثیر، رشاطی و دیگران را هم بر آن افزود و کتاب خود را «الاكتساب» نامید[۲].
کتاب با شرح حال ابن اثیر جزری به نقل از کتاب وفيات الأعيان آغاز شده است. سپس مقدمه‌ای به قلم ابن اثیر ذکر شده که در آن شیوه خود در تلخیص کتاب را بیان کرده است. در ادامه به چند مورد از آنها اشاره می‌شود:
- در نگارش کتاب، از نسخه صحیحی که از نسخه مصنف نقل کرده، استفاده شده است.
در این کتاب از کلام نویسنده دقیقاً تبعیت شده است؛ حتی در مواردی که سمعانی موردی را با شک بیان کرده و نویسنده به آن یقین داشته است، آن را با شک بیان کرده است؛ یا مثلاً شرح حال شخصیتی آمده که دیگری بر او اولویت دارد و چه بسا این شخص از کسانی باشد که خود جزری او را درک کرده؛ با این وصف، در ذکر این اعلام از سمعانی تبعیت کرده است.
- اگر در یک ترجمه، شرح حال تعدادی از اشخاص ذکر شده است، نویسنده شرح حال یک یا دو تن از کسانی را که سمعانی، ذکر کرده، آورده است؛ به‌عنوان مثال سمعانی، اسدی را ذکر کرده و در ذیل آن، جماعتی از کسانی که این نسبت را دارند آورده و جزری تنها دو تن را ذکر کرده است.[۳].
فهرست مطالب هر جلد در انتهای آن ذکر شده است.