الأمالي الصغری
الأمالي الصغری، تألیف امام مؤیدبالله، احمد بن حسین هارونی (متوفی 411ق)، کتابی است حدیثی که توسط عبدالسلام عباس وجیه مورد تحقیق قرار گرفته و منتشر شده است. وی در پایان کتاب، بخشی را با عنوان «معجم الرواة في أمالي المؤيدبالله» آورده که حاوی ترجمه روات امالی می‌باشد.
| الأمالي الصغري | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | هارونی، احمد بن حسین (نويسنده) وجیه، عبدالسلام بن عباس (محقق) |
| عنوان‌های دیگر | معجم الرواة في امالي المؤيد بالله عليه‌السلام |
| ناشر | دار التراث الإسلامي |
| مکان نشر | يمن - صعده |
| سال نشر | 1993م , 1414ق |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | ھ2الف8 138 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
مؤید بالله هارونی و برادرش ابوطالب ناطق بالحق هارونی، از برجسته‌ترین امامان زیدیه محسوب می‌شوند که در ایران می‌زیسته‌اند[۱].
ساختار
این کتاب بعد از مقدمه محقق در دو بخش ارائه شده؛ در بخش اول، 26 حدیث آمده و در بخش دوم، ترجمه 89 راوی کتاب به‌ترتیب حروف الفبا ارائه شده است.
گزارش محتوا
مقدمه محقق، حاوی معرفی مختصر کتاب، ترجمه نویسنده آن به‌صورت مفصل، نسخ مورد استفاده و روش تحقیق است.
این کتاب، دربرگیرنده 26 حدیث نبوی است که گویا مؤلف درصدد ادامه و تکمیل آن بوده، ولی برحسب شرایط پیش‌آمده موفق به انجام آن نشده است. این احادیث به موضوعاتی همچون معجزات نبوی، فضایل اهل‌بیت، نمازهای استحبابی، فضیلت سوره‌های قرآن، آداب وضو و... می‌پردازد[۲].
این اثر از بیست‌وشش حدیث تجاوز نمی‌کند و به نظر می‌رسد آغازی بوده برای کتابی بزرگ که مؤلف موفق به انجام آن نشده و با وجود کم‌حجم بودن، کتابی است ارزشمند و دارای فوایدی بزرگ، حاوی موضوعات متنوعی از اندیشه و فضائل و اخلاق. این اثر همچون دیگر کتب مشهور زیدیه، از حیث صحت اسناد آن به مؤلفش ممتاز است[۳].
فضائل اهل‌بیت(ع)، خصوصاً فضائل حسنین(ع) و پدر و مادرشان، حدیث منزلت و حدیث غدیر، فضل برخی از سور قرآن و نمازها، مذمت شهوات و برخی از گناهان و... موضوعات احادیث درج‌شده در این کتاب می‌باشد.
این کتاب که پیش‌تر و در سال 1355ق، به اهتمام قاضی عبدالواسع بن یحیی واسعی (1295-1379ق)، در صنعا منتشر شده بود، در سال 1414ق/1993م، به‌کوشش محقق و شخصیتِ معاصر زیدیه، عبدالسلام عباس وجیه (ت 1376ق) و به‌وسیله دارالتراث الإسلامي در شهر صعده یمن در 292 صفحه منتشر شده است. در این تحقیق، علاوه بر مقدمه‌ای مفصل (حدود هفتاد صفحه)، توضیح تألیف و مؤلف، پاورقی‌های سودمند و استخراجِ احادیث کتاب از منابع دیگر و بررسی سندی آنها، محقق در ملحقی مستقل و ارزشمند (حدود 140 صفحه) که آن را «معجم الرواة في أمالي المؤيدبالله» نامیده است، همه راویان واقع در سند احادیثِ این کتاب و مشایخ سند خود تا مؤلف را که به 89 تن بالغ می‌شوند، ترجمه نموده است. سی صفحه پایانی این چاپ نیز به فهرست‌های آن اختصاص یافته است[۴].
در میان افراد ترجمه‌شده، نام سه نفر از ائمه شیعه امامیه، یعنی امام سجاد(ع)[۵]، امام جعفر صادق(ع)[۶] و امام موسی کاظم(ع)[۷] نیز به چشم می‌خورد.
در پایان این بخش از کتاب، ترجمه ده نفر از راویان که با کنیه معروفند، ذکر شده است[۸].
وضعیت کتاب
محقق، در تصحیح کتاب از سه نسخه بهره برده که شرح آن نسخ را در مقدمه آورده است[۹].
وی، اختلاف نسخ و نیز توضیح برخی از مفرادت را در پاورقی‌ها ذکر کرده است و برای هر حدیث شماره‌گذاری و عنوان‌بندی نموده و منابع و مصادر احادیث را استخراج کرده و فهرست اطراف و مواضیع احادیث، به‌همراه فهرست کاملی از تراجم رجال و رواة اسناد و فهرست مراجع و مصادر را به‌صورت جداگانه در انتهای کتاب ارائه داده است و...[۱۰].
در پایان کتاب، تصویر چند صفحه از نسخه خطی آن و فهارس فنی و فهرست محتویات آورده شده است.