أخبار النحويين البصريين
أخبار النحويين البصريين، اثر حسن بن عبدالله سیرافی، کتابی است در معرفی اعلام و بزرگان نحوی بصری و چگونگی رشد و نمو علم نحو از بصره که با تحقیق محمد عبدالمنعم خفاجی و طه محمد زینی، به چاپ رسیده است.
| أخبار النحويين البصريين | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | سیرافی، حسن بن عبد الله (نويسنده)
زینی، طه محمد (محقق) خفاجی، محمد عبدالمنعم (محقق) |
| ناشر | شرکة مکتبة و مطبعة مصطفی البابي الحلبي و اولاده |
| مکان نشر | مصر - قاهره |
| سال نشر | 1374ق - 1955م |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | س9الف3 6063 PJ |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
اثر حاضر، یکی از مهم‌ترین کتاب‌ها در زمینه استناد به آغاز ایجاد علم نحو به دست علمای بصره است. سیرافی در این کتاب از مشاهیر نحوی و بخشی از زندگی آنها سخن به میان آورده است[۱].
آنچه باعث اهمیت بیشتر کتاب شده، آن است که محقق کتاب تلاش بسیاری نموده است تا بتواند تحقیق و بررسی دقیق و متقنی که شایسته موضوع، اهمیت و جایگاه نسخه خطی کتاب است ارائه دهد[۲].
سیرافی با نگارش این کتاب، توانایی و وسعت اطلاعات خویش را در زمینه نگارش و ثبت تاریخ نحویان، به‌ویژه نحویان بصره نشان داده است. وی با شناخت مکاتب مختلف نحوی، گرایش نحوی بصره را در آثارش برگزیده است[۳].
این کتاب را اگر نه قدیم‌ترین، که یکی از قدیم‌ترین کتاب‌هایی دانسته‌اند که در تراجم احوال ادبا و نحات نوشته شده است. دلیل این امر، آن است که ابن ندیم در «الفهرست»، کتابی به نام «أخبار النحويين» به ابن درستویه فسوی (متوفی 335ق) و کتابی به نام «كتاب النحويين» به ادیب و نحوی دیگری که از او به ابوعدنان یاد می‌کند، نسبت می‌دهد، اما اینکه در ذیل عنوان «الكتب القديمة في أخبار النحويين» کتاب «أخبار النحويين للنجيرمي» را مقدم بر «أخبار النحويين» سیرافی معرفی می‌کند، دلیل بر قدیمی‌تر بودن آن کتاب بر اثر حاضر نمی‌باشد؛ چراکه نجیرمی در سال 424ق، یعنی 56 سال پس از سیرافی درگذشته است و ازآنجاکه نه از «أخبار النحويين» ابن درستویه و نه از کتاب «النحويين» ابوعدنان و نه از «أخبار النحويين» مرزبانی و نه از «أخبار النحويين» محمد بن عبدالملک تاریخی، تاکنون نسخه‌ای و نشانی به دست نیامده، از این جهت می‌توان گفت که اثر حاضر، قدیم‌ترین کتاب موجود در این باب است[۴].
پانویس
منابع مقاله
- مهدوی دامغانی، احمد، «مقدمه‌ای در باب أخبار النحويين قاضی سیرافی»، پایگاه مجلات تخصصی نور، گزارش میراث مرداد، آبان‌ماه 1391، شماره 52 و 53.
- کریم‌پور علیایی، سارا، «بررسی احوال و آثار ابوسعید سیرافی»، برگرفته از پایگاه اینترنتی علم نت، دوشنبه 21 شهریور 1401،
- بی‌نام، «تصحیح و چاپ «أخبار نحويين البصريين»»، برگرفته از پایگاه اینترنتی مؤسسه پژوهشی میراث مکتوب، دوشنبه 21 شهریور 1401،