مثنوی ملاصدرا
مثنوی ملاصدرا عنوان کتابی است از صدرالدین محمد شیرازی که اشعار وی در آن آمده است. این کتاب یک جلدی به زبان فارسی است و به تصحیح مصطفی فیضی کاشانی، رسیده. فیضی کاشانی مقدمه بسیار موسّعی بر آن نوشته است که تقریبا نیمی از کتاب را اشغال کرده است.
| مثنوی ملاصدرا | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | صدر الدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (نويسنده) فیضی، مصطفی (به کوشش) |
| ناشر | کتابخانه عمومی حضرت آيت الله العظمی مرعشی نجفی (ره) |
| مکان نشر | ایران - قم |
| سال نشر | 1376ش - 1417ق |
| چاپ | 1 |
| شابک | - |
| موضوع | شعر عرفانی - قرن 11ق. - شعر فارسی - قرن 11ق. - صدر الدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، ۹۷۹ - ۱۰۵۰ق. |
| زبان | عربی - فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | 1376 2م 6391 PIR |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ساختار
کتاب حاوی مقدمه سید محمود مرعشی(متولی و رئیس کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی)، مقدمه مصطفی فیضی(مصحح)، و محتوای مطالب در ضمن بیان اشعار ملاصدرا است.
گزارش محتوا
ملاّصدرا در كنار تأليف و نگارش آثـار مـهم در فلسفه اسلامى چون »اسـفار اربـعه«، »شواهد الربوبية«، »المبدأ و المعاد« و »شرح هداية الاثيرية« به تنظيم مطالب ذوقى نيز عنايت داشته و مجموعهاى از اشعار خويش را با مضامين عرفانى و حكمى براى طالبان علوم فلسفى به يادگار گذاشته است. ربـاعيات مـلاّصدرا چندين سال پيش به همت سيد حسين نصر به همراه رساله سه اصل به چاپ رسيده و اكنون با تلاش و سعى جناب آقاى فيضى كاشانى از نوادههاى دخترى ملاّصدرا، مثنوى ملاّصدرا در دسترس عـلاقهمندان قـرار گرفته است.
چـاپ جديد مثنوى ملاّصدرا از يك مقدمه مفصل (مصحح) و حدود 2150 بيت تشكيل شده است. مصحح در مقدمه خود، مطالبى در بيان زنـدگى ملاّصدرا و نحوه تحصيل و تدريس وى به استناد آثار تاريخى و رجالى فراهم آورده اسـت. در بـخش ديگرى از مقدمه، افكار ملاّصدرا در خصوص معاد جسمانى، حركت جوهرى و مسائل ديگر فلسفى شرح شده و در پايان مصحح به استناد اشـعار فيض كاشانى مكان فوت ملاّصدرا را بر خلاف مشهور، شهر نجف اشرف اعلام داشته اسـت. خـاندان مـلاّصدرا و بزرگان علمى اين خاندان علم و دانش تا زمان معاصر، از مطالب تاريخى مهم در اين مقدمه بـهشمار مىروند كه به اين شكل مرتب و منظم در نوشته ديگرى مندرج نبوده است و از مزاياى چاپ جـديد مثنوى ملاّصدرا است.
مـجموعه اشـعار ملاّصدرا در قالب مثنوى بيانگرِ مباحث و مسائلى درباره چگونگى آفرينش و نعت پيامبر و ائمه، سير و سلوك معنوى و مذمت اهل ريا مىباشد. در قسمت ديگرى از اشعار، ملاّصدرا انديشههاى فلسفى و اعتقادات دينى خويش را درخصوص علم الهى، عـلم مكاشفهاى، عالم ارواح و غايت ايجاد اشيا، كه از مباحث اصلى الهيّات عقلانى بهشمار مىروند، به شكل منظوم بيان داشته است. وصف نفس ناطقه و قواى نفسانى، و قيامت و حشر آخرت كه مسائلى از فرجامشناسى فلسفى در حكمت مـتعاليه صـدرالمتألّهين محسوب مىشوند، ابياتى از اشعار را شامل مىشوند.
ملاّصدرا با بيان اهل كشف و اوصاف آنان مثنوى خود را ختم نموده و به سبك حكماى الهى نظير ابنسينا و شيخ اشراق، طريق فلسفى را توأم با سـلوك عـرفانى ساخته و هر كدام از اينان را بدون ديگرى ناقص دانسته است.[۱]
مصحح کتاب در مقدمه می‌نویسد: این دیوان برای اولین بار به چاپ می‌رسد و این نسخه شامل 2150 بیت مثنوی است که ملاصدرا آنها را در بحر رمل هموزن مثنوی مولانا سروده است. برخی از نمونه‌های اشعاری که مصحح نیز برگزیده و در مقدمه ارائه کرده است...[۲]
پس از پایان محتوای اشعار، می‌خوانیم: ما در این مجموعه مثنوی که احتمالا بسیار بیشتر از این تعداد 2150 بیت بوده است علاوه بر اینکه تمام نظرات فلسفی و حکمی و کلامی خود را بیان داشته و آفرینش جهان و انسان را از آغاز تا انجام مشروحا مورد پژوهش قرار داده‌اند، این مجموعه را باید کتاب اخلاق و رفتار اسلامی نامید که آن فیلسوف و حکیم عارف غرض از حکمت و فلسفه و دین و قرآن و آمدن پیامبران را تنها برای اصلاح اخلاقی جوامع دانسته است و بس. بدین مشخصه است که ملاصدرا همه جا جامعه اسلامی روزگار خود را مورد نقد و انتقاد قرار داده تا جایی که گوید فساد مردم و پیشوایانشان در زینه‌است که گویا دوره آخرالزمان است که عارف و عامی و عالم و جاهل جز ریا و دروغ و فساد و ظلم و ستم که همه و همه مربوط به جهان مادی است به هیچ دیگر نمی‌اندیشند و جهان و حیات ابدی خود را به کلی فراموش کرده‌اند.[۳]
وضعیت کتاب
در صفحه 5 کتاب، رونوشت یک برگ از نسخه اصلی کتاب به خط ملاصدرا ارائه شده است. پاورقیهای کتاب از مصحح است و حاوی مطالب دقیق و مفیدی در شرح محتوای مطالب است. فهرست مطالب کتاب در انتهای آن پس از فهرست سوره‌ها و آیات قرآن کریم آمده است که آن هم پس از محتوای مطالب ذکر شده است.
پانویس
منبع مقاله
- مقدمه مصحح و محتوای مطالب.
- حقدار، علی‌اصغر، «درنگی در مثنوی ملاصدرا»، نشریه میراث شهاب، پاییز 1376 - شماره 9، 3 صفحه(از صفحه 45 تا 47).