درسنامه نحو
درسنامه نحو، تألیف دفتر تدوین متون درسی حوزه‌های علمیه و با همکاری امیر خداوردی، کتابی است درسی در علم نحو که در حوزه‌های علمیه به‌عنوان اولین کتب درسی تدریس و خوانده می‌شود.
| درسنامه نحو | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | خداوردی، امير (نويسنده) مرکز مدیریت حوزه علمیه قم. دفتر برنامه ریزی و تدوین متون درسی (سایر) |
| سال نشر | 1397ش |
| چاپ | 4 |
| شابک | 978-600-7550-26-7 |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ساختار
متن کتاب بعد از مقدمه دفتر، پیشگفتار و درآمد می‌آید؛ و از مقدمات و دو بخش تنظیم شده است.
مقدمات مشتمل بر پنج درس، بخش اول حاوی یک درس و بخش دوم در هفده درس می‌باشد.
گزارش محتوا
در کتاب حاضر، از بیان احکام و مسائل جزئی نحوی اجتناب شده و مسائلی که به تشخیص گروه‌های متخصص، در اولویت بوده و از جمله مسائل عمده نحوی محسوب می‌شوند، بیان می‌گردد[۱].
ویژگی‌های کتاب:
از متنی آموزشی و دقیق در بیان کلیات و مفاهیم علمی نحو برخوردار است و به ارائه مطالب به صورتی خشک و فاقد بیان آموزشی اکتفا ننموده است.
مفاهیم و عناوین تعریف‌شده، در جملاتی کوتاه به زبان عربی ارائه شده است.
دروس بر اساس ساختاری یکپارچه و برآمده از موضوع علم نحو تنظیم شده است و در چینش و ارائه مطالب دقت شده است که مسئله‌ای به بعدازآن متکی نباشد. ازاین‌روی در بیان اقسام خبر سخنی از شبه جمله (ظرف و جار و مجرور) نیست، بلکه این موضوع در قسمت مفعول‌فیه و جار و مجرور مطرح می‌شود. این نکته در مثال‌ها و تمرین‌ها نیز رعایت شده است.
در متن حاضر (مخصوصاً در دروس آغازین)، مثال‌های آموزشی غالباً به دو گونه است: ابتدا در توضیح مسئله از مثال‌های ساده استفاده شده و سپس در تطبیق مسئله، مثالی قرآنی آمده و ترکیب شده است. بااین‌وجود سطح فراگیر را در ارائه این مثال‌های قرآنی در نظر گرفته‌ایم.
کلماتی که ممکن است معنای آن برای فراگیر روشن نباشد به سبک کتب لغت ترجمه شده است و در مواردی نیز برای معادل‌سازی برخی تعابیر، توصیه‌هایی شده است.
تمرین‌ها به صورتی تنظیم شده است که فراگیر به‌راحتی بتواند از عهده آن برآمده و برای حل آن نیازی به رجوع به مطالب بعدی کتاب یا کتب دیگر نباشد. درس‌های ابتدایی از آنجا که کاملاً نظری است فاقد تمرین است.
در راستای آموزش و تثبیت سنت مباحثه، علاوه بر تمرین‌ها سؤالاتی تحت عنوان «هم‌اندیشی» طرح شده است که با تأمل در آنچه در متن درسی آمده است می‌توان به آن پاسخ داد.
برای تطبیق و هرچه بیشتر کاربردی شدن مطالب، در بخش انتهایی کتاب، اعراب کامل سوره نبأ آمده است و در حین بیان ترکیب آیات نکاتی نیز بیان گردیده که جنبه آموزشی – کاربردی دارد[۲].
کتاب حاضر از سه قسمت عمده تشکیل‌شده است:
درآمد و مطالعه آزد: قسمت درآمد، شامل مطالبی است که انگیزه فراگیران را در یادگیری علم نحو تحریک می‌کند و در قسمت «مطالعه آزاد» که پس از درس‌های چهارم و هفتم می‌آید، مطالبی در مورد اعراب، عامل و معمول ذکر شده است تا این مسائل که از جمله مطالب دشوار کتاب هستند به بیانی دیگر ذکر شده باشد.
متن دروس: که از 23 درس تشکیل شده و تلاش شده است در عین رعایت استقلال محتوای هر درس، پیوند منطقی با درس بعدی نیز داشته باشد. همچنین در انتهای درس پنچم ساختار کلی علم نحو ترسیم شده است.
اعراب سوره نبأ: برای تطبیق مطالب آموزشی کتاب، سوره مبارکه نبأ پیشنهاد شده است که تقریباً اکثر مباحث را می‌توان در آن یافت. بنابراین در انتهای هر بخش یا فصل کتاب، تطبیق مسائل در این سوره مبارکه مطالبه شده است. و متن سوره نبأ در انتهای کتاب آمده و برای تکمیل مباحث، آیات سوره نبأ همراه با پاره‌ای توضیحات و نکات کلیدی، ترکیب شده است. منابع مورداستفاده در نگارش این قسمت عبارتند از: التحریر و التنویر، الدر المصون، المیزان فی تفسیر القرآن و مجمع‌البیان[۳].
وضعیت کتاب
فهرست محتویات در ابتدای کتاب و منابع و مآخذ در انتهای آن آمده است.
پاورقی‌ها حاوی آدرس آیات و روایات و بیان نقش و ترکیب کلمات در جمله می‌باشد.
پانویس
منابع مقاله
پیشگفتار و متن کتاب.