تهذیب الأحکام (طوسی)
تهذیب الاحکام فی شرح المقنعة در اصل شرح ابوجعفر محمد بن حسن طوسی (متوفی 460ق) بر کتاب فقهی «المقنعه» شیخ مفید (متوفی 413ق) بوده است. اما در طول سال‌های متمادی به‌صورت مرجعی گسترده و مستقل درآمده و به عنوان سومین کتاب از کتب اربعه امامیه شناخته می‌شود. تحقیق و تصحیح کتاب به قلم علی اکبر غفاری انجام شده است.
| تهذیب الأحکام (طوسی، محمد بن حسن) | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | طوسی، محمد بن حسن (نويسنده) غفاری، علیاکبر (مصحح) |
| عنوان‌های دیگر | المقنعه. شرح |
| ناشر | نشر صدوق |
| مکان نشر | ایران - تهران |
| سال نشر | 1376ش - 1417ق |
| چاپ | 1 |
| شابک | - |
| موضوع | احادیث احکام - احادیث شیعه - قرن 4ق. - فقه جعفری - قرن 4ق. - مفید، محمد بن محمد، 336 - 413ق. المقنعه - نقد و تفسیر |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 10 |
| کد کنگره | /م7 م7026 1376 158/4 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
«المقنعه» از کهن‌ترین نگارش‌های فقهی امامیه است. این کتاب مشتمل بر دو بخش اصول دین و فروع دین و احکام است. شیخ مفید در مقدمه داشتن مباحث اعتقادی بر فقهی، به راه پیشینیانش چون شیخ صدوق رفته است که در آغاز الهدایه‌اش فصل در باب اصول دین، مقدم بر مباحث فروع و احکام پرداخته است. هر چند مباحث عقیدتی –به عنوان یک مقدمه ضرور- در المقنعه مجال طرح یافته است، مقصود اصلی از تألیف این کتاب فروع دین بوده. بیش و کم از همین روی هم شیخ بزرگوار ابوجعفر طوسی در شرح بر المقنعه بخش عقیدتی آغاز کتاب را شرح نکرده است.[۱]
شیخ طوسی، شاگرد شیخ مفید، نخستین کسی است که در باب این کتاب بذل همت کرد. وی با نگارش کتاب تهذیب الاحکام که یکی از مهم‌ترین کتاب‌های شیعه در دانش حدیث –یعنی کتب اربعه- گردید، در زمان حیات استادش به شرح المقنعه دست یازید. البته عمر شیخ مفید چندان دراز نکشید تا نگارش تهذیب الاحکام به پایان رود. شیخ طوسی که در فصول آغازین تهذیب از استاد خویش به دعای «ایده الله تعالی» یاد کرده، در کتاب صلاة تهذیب از او به دعای «رحمه الله تعالی» یاد می‌کند و همین نشان می‌دهد که مفید در همان اوایل تألیف تهذب الاحکام درگذشته است. شروح و حواشی فراوان هم که بر تهذیب شیخ نوشته‌اند، به اعتباری باید شروح و حواشی شرح المقنعه قلمداد شود و از برکات آن به شمار آیند. محور قرار گرفتن المقنعه در کتابی که یکی از کتب اربعه امامیه و مبسوط‌ترین حدیثنامه فقهی در میان جوامع اولیه حدیثی است. نگارش تهذیب الاحکام بر محوریت این کتاب، هم نمودار اهمیت متن المقنعه بود و هم این اهمیت را خلود و رسوخ دوچندان بخشید.[۲]
نسخه دیگری از این اثر در سال 1390ق با تحقیق و پانوشت سید حسن موسوی خرسان و تصحیح محمد آخوندی همانند نسخه موجود در ده جلد منتشر شده است.
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه و متن کتاب.
- حسینی جلالی، سید محمدرضا؛ «نگاهی به المقنعه شیخ مفید»، ترجمه جویا جهانبخش، آینه میراث، دوره جديد، تابستان 1382، ص 119 تا 131.