شرح التسهیل
شرح التسهيل لابن مالك، اثر ابن مالک، ابوعبدالله جمال‌الدین محمد بن عبدالله بن مالک طایى جیانى (600-672ق)، شرحی است که ابن مالک بر کتاب دیگر خود، «تسهيل الفوائد و تكميل المقاصد» نوشته است.
| شرح التسهیل | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابن‌مالک، محمد بن عبدالله (نويسنده)
سید، عبد الرحمن (محقق) مختون، محمد بدوی (محقق) |
| عنوان‌های دیگر | تسهیل الفوائد و تکمیل المقاصد. شرح |
| ناشر | هجر |
| مکان نشر | مصر - جیزه |
| سال نشر | 1410ق - 1990م |
| چاپ | 1 |
| شابک | - |
| موضوع | ابن مالک، محمدبن عبدالله، ۶۰۰- ۶۷۲ق. تسهیل الفوائد و تکمیل المقاصد. نقد و تفسیر |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 4 |
| کد کنگره | /الف۲ت۵ 6151 PJ |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
کتاب با تحقیق عبدالرحمن سید و محمد بدوی مختون، به چاپ رسیده است.
ابن مالک، «تسهيل الفوائد» را که خلاصه‌ای از اثر مفقود دیگرش، «الفوائد في النحو» مى‌باشد، در 80 باب نوشته و تنها فرق مهم این اثر با «الفیه» این است که این به نثر و آن به نظم است. همچنین در مقایسه‌ای گذرا بین «الفیه» و «تسهيل الفوائد» مشاهده مى‌شود که همه آنچه در «الفیه» آمده، بى‌کم‌وکاست در «تسهيل الفوائد» نیز آمده است؛ جز اینکه ترتیب چند فصل پایانى در تسهیل به هم خورده و مطالب جابه‌جا شده و برخى از موارد نیز تغییراتى جزیى کرده است و در واقع مى‌توان گفت که چهار کتاب «الكافية»، «الوافية»، «الفیه» و «تسهيل الفوائد» از نظر محتوا یک اثر بیش نیست. حال بر ما روشن نیست که این پیچ‌وتاب‌ها، شرح‌ها و مختصرها از برای چه بوده و مؤلف با چه توجیهى کتاب مختصری را شرح مى‌کرده و دوباره آن را مختصر و بالعکس شرحى را مختصر و دوباره آن را شرح مى‌کرده است[۱].
از جمله ویژگی‌های شرح حاضر، آن است که خواننده آن می‌تواند به‌سهولت، به روشی که ابن مالک در تألیف به آن پایبند بوده است، پی ببرد و طرحی که در توضیح فصول آن و استنباط قواعد موجود در آن و نظراتی که در آن ارائه شده است را ببیند[۲].
برخی دیگر از ویژگی‌ها و امتیازات این شرح را می‌توان در امور زیر، خلاصه نمود:
- شارح پس از ذکر تعریفات، محترزات را ذکر کرده و در آن تحقیق می‌کند و هرگونه ایرادی که ممکن است به آن وارد شود را پاسخ می‌دهد.
- ذکر آراء و نظریات مختلف و ترجیح نظریه برگزیده و ارائه دلیل و استدلال برای آن.
- استشهاد فراوان به قرآن کریم، احادیث شریف و اشعار و نثر عرب[۳].
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه.
- فاتحی‌نژاد، عنایت‌الله، «دائرةالمعارف بزرگ اسلامی»، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، 1377.