حول مسائل الحج (للگلپایگاني)
حول مسائل الحج، اثر آیت‌الله سيد محمدرضا بن محمدباقر گلپايگانى(م 1414 ق)، دربردارنده مجموعه سؤالات و جوابهاى باب حج است كه نویسنده در خلال سال‌هاى مرجعيتشان به آنها پاسخ داده‌اند. این اثر از یک مقدمه، دوازده باب و مسائل متفرقه‌اى در آخر آن، تشكيل شده است.
| حول مسایل الحج (للگلبایگانی) | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | گلپایگانی، سید محمدرضا (نویسنده) |
| ناشر | دار القرآن الکريم |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1413 ق |
| چاپ | 2 |
| موضوع | حج - پرسشها و پاسخها |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 188/8 /گ8ح9 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
از آنجائيكه حج از مهمترين و بزرگترين عبادات اجتماعى اسلام است، در طول تاريخ شيعه فقهاى بزرگ به علت اهميت آن کتاب‌هاى متعددى در اين باب تأليف نموده‌اند.
همچنين به علت تغيير شرايط زمان و مكان و مطرح شدن مسائل مستحدثه و نياز به فتاواى جديد، فقهاى بزرگ براى جوابگوئى به آنان، کتاب‌هائى به نام مجموعه مسائل براى مقلدين خود تأليف نموده‌اند.
آقا بزرگ تهرانى در الذريعة ج 249/6 در مورد اقسام کتاب‌هاى مربوط به حج اين گونه مى‌نويسد:
الحج هو احد الفروع‌الدينيه و العبادات الشرعيّة الماليّة و البدنية و من الشعائر العظيمة الالهيّة، و الكتب المؤلفة فيه على انحاء منها المقصور على بيان آدابه و اعماله و مناسكه بالعربيّة و الفارسیة لعمل العوام و المقلدين و يسمى هذا النوع بمناسك الحج و سنذكر بعضا
منها بعنوان المناسك فى حرف الميم، و منها المؤلف فى بيان فقه الحج و كيفية استنباط احكامه من الكتاب و السنة و غيرهما من ادلة الاحكام الشرعيّة، و يسمى هذا النوع بكتاب الحج لكن الغالب عليه ادراجه فى اجزاء الكتب الفقهية المرتبة من كتاب الطهارة الى كتاب الديات
با توجه به آنچه در الذريعة آمده است در موضوع حج دو دسته کتاب‌هاى مناسك حج و كتاب حج تأليف شده است كه در الذريعة ج 249/6 تا 254 به 42 كتاب حج و در جلد 22 صفحات 253 تا 275 به 67 مناسك حج اشاره شده است.
اين کتاب‌ها از زمان اصحاب امام صادق ع تا زمان معاصر ادامه داشته است كه از مشهورترين آنان کتاب‌هاى مستقلى است كه توسط مقدس اردبيلى(م 993 ق)، شهيد ثانى(م 966 ق)،
علامه مجلسى(م 1110 ق)، وحيد بهبهانى (م 1205 ق)، صاحب جواهر (م 1266 ق)، شيخ اعظم انصارى (م 1281 ق) و ديگر بزرگان مى‌باشد.
گاهى اين کتاب‌ها فارسى بوده كه تبديل به عربى شده‌اند كه در اصطلاح به آنها تعريب گويند و گاهى نيز مختصر يا مفصل ذكر شده‌اند كه به مناسك كبير و مناسك صغير نامگذارى شده‌اند حتى بزرگانى همچون حاج محمد على بن محمدباقروحيد بهبهانى (م 1216 ق) در حدود 6 كتاب حج با تفصيل و اختصار تأليف نموده‌اند كه در الذريعة ج 268/22 به آنها اشاره شده است.
يكى از مهمترين اين آثار كتاب مناسك حج تأليف شيخ اعظم انصارى بوده است.ارزش علمى و اعتبار اين كتاب موجب شده كه از زمان تأليف، ساير فقهاى بزرگ به آن توجه داشته و اين كتاب مبناى کتاب‌هاى مناسك بعد از آن باشد و آنان نظريات خود را به صورت حواشى آن براى مقلدينشان بيان نمايند كه از مهمترين حواشى آن مى‌توان به حواشى ميرزاى شيرازى بزرگ(م 1312 ق)، سيد محمد كاظم يزدى (م 1337 ق) اشاره كرد كه بارها به چاپ رسيده است
آقا بزرگ تهرانى در الذريعة ج 273/22 در مورد سبک نگارش آن مى‌نويسد: بنى فيه على الاخذ بما يطابق للاحتياط كتاب موجود نيز بر مبناى مناسك شيخ اعظم تدوين شده است.اين كتاب در ابتدا قسمتى از مجموعه‌اى به نام مجمع المسائل الفقهيه بوده است اين مجموعه در بردارنده معظم ابواب فقهى از اجتهاد و تقليد تا حدود و ديات بوده است.
اگر چه كتاب به سبک فقه رساله‌اى نوشته شده است اما در مواردى مثل مسئله 276 در صفحه 87 به سبک فقه استدلالى نوشته شده است.
از آنجائى كه حجاج براى انجام مراسم نياز به كتاب مستقلى داشته‌اند كه حمل و استفاده آن در مراسم حج آسان باشد بعدها اين كتاب مستقلا چاپ شده است.
تدوين و تنظيم سؤالات و جوابهاى آنان توسط دو نفر از شاگردان فاضل مؤلف به نامهاى شيخ على ثابتى همدانى و شيخ على نيرى انجام شده است.
تاريخ تأليف و انتشار
همانطور كه گفته شد اين كتاب در زمان زندگانى حضرت آیت‌الله گلپايگانى تدوين شده است كتاب موجود در رجب المرجب سال 1413ق در چاپخانه باقرى در قم تجديد چاپ شده است و ناشر آن دار القرآن كريم مى‌باشد.
ويژه‌گيها
از ويژه‌گيهاى كتاب بيان نظريات سياسى مؤلف در مورد سازمان اوقاف و حكومت شاهنشاهى در سال 1398 ق، مطابق با 1357 شمسى است وى در صفحه 17 در مورد حكومت شاه مى‌نويسد:لقد اعلمنا مرارا ان الغرض من تأسيس منظمة الاوقاف هو مصادرة الامورالدينية و الامساك بها بايديهم، من اجل تحقيق اغراض السلطة و ضرب استقلال العلماء و الغاء تأثير المساجد و المشاهد و البرامج‌الدينية.
و قد وردنا مكررا شبيه هذا السؤال و على الاسلام السلام اذ قد ابتليت الامة برعاة امثال هؤلاء
تقسيم بندى مطالب
كتاب شامل مقدمه و دوازده باب و در آخر آن مسائل گوناگونى از باب حج است.
دوازده باب عبارتند از:استطاعت، نيابت، ميقات، تلبية، احرام، طواف، وقوف به مشعر، رمى، اضحية، مبيت در منى.