مسند فاطمة الزهراء عليهاالسلام
مسند فاطمة الزهراء عليهاالسلام، اثر شيخ عزيزالله عطاردى خبوشانى (متوفی 1393ش) است كه در آن، گزيده‌اى از زندگى و ويژگى‌ها و فضيلت‌هاى حضرت فاطمه(س)، سخنان نقل‌شده از ايشان و فهرستى از راويان و ناقلان حديث از آن بزرگوار، همراه با شرح مختصرى از زندگى آنان با استناد به منابع، به ترتيب الفبايى بيان شده است.
| مسند فاطمة الزهراء عليهاالسلام | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | عطاردی قوچانی، عزیزالله (گردآورنده) |
| ناشر | عطارد |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| سال نشر | 1371 ش |
| چاپ | 1 |
| موضوع | فاطمه زهرا(س)، 8؟ قبل از هجرت - 11ق. - سرگذشت‌نامه |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 27/2 /ع6م5 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
كتاب حاضر، اثرى روايى است كه در آن، احاديث به‌صورت مستند و با ذكر منبع - البته بدون شرح و تحليل - ذكر شده است.
هرچند متأسفانه نويسنده، توضيحات كافى در مورد مشخصات نگارش اثر خودش را ذكر نكرده، ولى همين مقدار را يادآور شده كه نگارش اين كتاب را در تاريخ يك‌شنبه 27 رجب 1412ق، در شهر تهران به پايان رسانده است.
خطبه فدكيه حضرت فاطمه(س)، از مهم‌ترين مطالبى است كه نويسنده در اين اثر نقل كرده است.
ساختار
اين اثر از مقدمه نويسنده و سه بخش به ترتيب ذيل تشكيل شده است:
- زندگى و ويژگى و فضيلت‌هاى حضرت فاطمه(س) و اتفاقاتى كه بعد از رحلت حضرت رسول اكرم(ص) رخ داد (شامل: ولادت، هجرت، اسماء و القاب، سيره و اخلاق، عبادت، ازدواج، حضور در مباهله و...)؛
- روايات و احتجاج‌هاى آن حضرت درباره اصول و احكام و سنن (شامل: علم، امام، فضيلت اهل‌بيت(ع)، غيبت، فضيلت شيعه، قرآن، دعا و حرز، احتجاج درباره امامت و...)؛
- روايت‌كنندگان از آن حضرت و شرح حال مختصر آنان.
گزارش محتوا
درباره روش و محتواى اين اثر چند نكته گفتنى است:
- نويسنده در مقدمه‌اش كه هيچ عنوانى ندارد و زمان و مكان و ساير مشخصات نگارش آن را هم مشخص نكرده و به همين جهت، ناتمام است، يادآور شده است كه اثر حاضر بر اساس منابع معتبر آماده شده است و همانند ساير جلدهاى مجموعه «مسانيد اهل‌البيت(ع)» مشتمل بر سه بخش است: الف)- زندگى و فضائل؛ ب)- احاديث واردشده از ايشان در مورد اصول و احكام و سنن؛ ج)- معجم راويان ايشان و ذكر مختصرى از شرح حال آنان[۱]همچنين با تأسف، نويسنده، هدف و روش و مخاطبانش را در اين اثر مشخص نكرده است.
- نويسنده در اين اثر، روايات مرتبط با حضرت فاطمه(س) را به‌صورت مستند و با ذكر منبع و البته بدون هيچ شرح و توضيحى آورده است؛ جز در يك مورد كه با تعبير «قال العطاردي»، به بيان اختلاف در نقل روايت پرداخته و افزون بر روايت سليم بن قيس، روايت «إرشاد القلوب» ديلمى را نيز همراه با ذكر اضافاتش آورده است[۲].
- يكى از روايات جالب در اين كتاب، روايتى طولانى است كه سلمان از حضرت فاطمه(س) نقل كرده است و بنا بر آن، حضرت فاطمه(س) دعایى را كه از پيامبر اكرم(ص) آموخته و معروف به دعاى نور (بسم الله الرّحمن الرّحيم، بسم الله النور، بسم الله نور النور، بسم الله نور على نور...) است، به سلمان ياد داده است. حضرت فاطمه(س) به سلمان تأكيد كرده است كه: «من اين دعا را هر صبح و شام مى‌خوانم» و افزوده است: «إن سرّك أن لا يمسّك أذى الحمى ما عشت في دار الدنيا، فواظب عليه» (شما هم اگر مى‌خواهى تا زمانى كه در اين دنيا هستى گرفتار تب نشوى، بر خواندن اين دعا مداومت كن). سلمان افزوده است كه من اين دعا را آموختم و به بيش از هزار نفر از اهالى مكه و مدينه كه گرفتار تب بودند، ياد دادم و به اذن الهى حالشان خوب شد[۳].
- نويسنده در باب دعا، روايتى نيز از ابوهريره آورده[۴]و او را جزو راويان از حضرت فاطمه(س) شمرده است[۵].
- نويسنده، خطبه معروف فدكيه را در كتاب حاضر تحت عنوان احتجاج حضرت فاطمه(س) بر قوم به‌صورت دو روايت و نيز گفتار و رفتار خليفه را در اين زمينه آورده و همچنين خشم و غضب حضرت فاطمه(س) نسبت به وى را بيان كرده است[۶].
- نويسنده، اسامى 29 نفر از راويان حضرت فاطمه(س) را آورده است. برخى از اين راويان عبارتند از حضرت اميرالمؤمنين على(ع)، حضرت امام حسن مجتبى(ع)، حضرت امام حسين(ع)، حضرت امام زين‌العابدين(س)، ام‌كلثوم(س)، زينب(س) و..[۷]همچنين نويسنده، شرح حال مختصرى براى راويان حضرت فاطمه(س) نوشته است كه يا بدون ذكر منبع است[۸]و يا به سبک قديم، فقط به نام نويسنده و كتابش اكتفا شده است، مثل «و ذكره ابن حجر في تهذيب التهذيب» و مشخصات و شماره جلد و صفحه مورد نظر به‌صورت دقيق نيامده است[۹].
وضعيت كتاب
نويسنده در پايان، فهرست منابع كتاب را با ذكر مشخصات كتاب‌شناختى آورده است[۱۰]هرچند با تأسف در موارد بسيارى، اطلاعات كتاب‌شناختى به‌صورت كامل نيامده و به ذكر نام كتاب يا نام كتاب و مؤلف و يا نام كتاب و محل چاپ اكتفا شده است[۱۱].
فهرستى از آثار منتشرشده نويسنده محترم نيز در پايان كتاب آمده است[۱۲].
پانويس
- ↑ مُسنَد فاطمة الزهراء(ع)، ص 5 - 6
- ↑ همان، ص 116
- ↑ همان، ص 534 - 537
- ↑ همان، ص 547 - 548
- ↑ همان، ص 591 - 592
- ↑ همان، ص 557 - 577
- ↑ همان، ص 590 - 602
- ↑ مثلاً ر. ك.: همان، ص 598 - 599
- ↑ ر. ك.: همان، ص 602
- ↑ ر. ك.: همان، ص 609 - 612
- ↑ به‌عنوان مثال ر. ك.: همان، ص 609 - 610، منبع‌هاى شماره 9، 11، 21، 23، 34، 35 و...
- ↑ همان، ص 613 - 615
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب.