تذکره شعرای آذربایجان
تذكره شعراى آذربايجان اثر محمد ديهيم، كتابى است به زبان فارسی كه به معرفى و بيان شرح حال و نمونه‌اى از اشعار شاعران آذرى از قرن سوم هجرى قمرى به بعد مى‌پردازد.
| تذکره شعرای آذربایجان | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | دیهیم، محمد (نویسنده) |
| ناشر | آذرابادگان |
| مکان نشر | تبریز - ایران |
| سال نشر | 1367 ش |
| چاپ | 1 |
| موضوع | شاعران ایرانی - آذربایجان - سرگذشت‌نامه شعر فارسی - مجموعه‌ها |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 2 |
| کد کنگره | PIR 8484 /د93 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ساختار
كتاب مشتمل بر يك مقدمه به قلم مؤلف و فاقد تبويب و تفصيل بوده و مطالب آن در دو جلد و تنها بر اساس نام شهرهاى آذربايجان تنظيم گرديده است.
گزارش محتوا
در جلد نخست، به تذكره شاعرانى از اردبيل، ارسباران، اروميه، ارونق و ازناب پرداخته شده و جلد دوم نيز به تذكره شاعران تبريز اختصاص يافته است.
نگارنده قبل از پرداختن به تذكره شاعران هر شهر، ابتدا به معرفى شهر مورد نظر پرداخته و به تاريخچه بناى آن و نيز حوادث تاريخى اشاره كرده است. سپس از مختصات جغرافيايى و نيز تقسيمات شهرى و دهستان‌هاى آن و همچنين آثار تاريخى آن شهر ياد كرده و در ادامه به تذكره شاعران آن شهر به روش ذيل پرداخته است:
ابتدا نام يا كنيه يا تخلص شاعر را ذكر كرده، سپس به تاريخ ولادت، وفات و نيز محل تولد وى اشاره كرده و احيانا از مسافرت‌هاى او و نيز تأليفاتش ياد كرده است. وى همچنين به مقام علمى و فضل شاعر مورد نظر اشاره نموده است. در پايان تذكره هر شاعر نيز به ذكر نمونه‌اى از اشعار وى به فارسی يا به تركى پرداخته است.
متأسفانه مؤلف در ترتيب تذكره‌ها معيار و ملاك مشخصى ندارد؛ بدين معنا كه نه اسامى را بر اساس الفبا تنظيم نموده و نه به ترتيب وفيات شاعران مورد نظر.
ويژگى اين كتاب در اين است كه نویسنده در آن، به شرح حال شاعران ممتاز و توانايى كه بر اثر غفلت يا غرض‌ورزى گمنام باقى مانده‌اند، پرداخته است.
وضعيت كتاب
كتاب فاقد پاورقى است اما هر يك از مجلدات آن مشتمل بر فهرستهاى ذيل مى‌باشد:
جلد اول: فهرست اماكن، كسان و خاندان آن‌ها، اسامى كتب، منابع، شعرائى كه به زبان آذرى شعر گفته‌اند، شعراى زن، اسامى شعرا. در اين جلد همچنين جدول تبديل تاريخ قمرى و شمسى و ميلادى به يكديگر درج گرديده و تذكرات نویسنده نسبت به اشتباهات صورت گرفته در مآخذ اسامى و تخلص تعدادى از شعرا آمده است. همچنين از شاعرى با تخلص «طاير» تحت عنوان شاعر بازيافته ياد و در پايان هم به فهرست تأليفات مؤلف اشاره شده است.
جلد دوم: اين جلد نيز مشتمل بر تذكر نویسنده نسبت به اشتباهات صورت گرفته در مآخذ اسامى و تخلص شاعران و فهرستهاى موجود در جلد اول مى‌باشد.
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب.