النبات

النبات، كتابى ادبى - طبى است به زبان عربى، تأليف ابوحنيفه دينورى. اين كتاب، بيشتر از لحاظ ذكر نكات ادبى و لغوى مورد توجه محققان پس از خود قرار گرفته است.

النبات
پدیدآوران	دینوری، احمد بن داود (نویسنده) اصفهانی، محمدمهدی (مقدمه نويس)
عنوان‌های دیگر	کتاب النبات
ناشر	دانشگاه علوم پزشکی ایران، مؤسسه مطالعات تاريخ پزشکی، طب اسلامی و مکمل
مکان نشر	تهران - ایران
سال نشر	1387 ش
چاپ	1
موضوع	گیاه شناسی - نام‏ها گیاهان واژه‌نامه‌های چند زبانه
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏QK‎‏ ‎‏96‎‏ ‎‏/‎‏د‎‏9‎‏ن‎‏2
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

برای دیگر کاربردها، النبات (ابهام زدایی) را ببینید.

ابوعبيد بكرى، در كتاب «معجم ما استعجم»، ابومنظور در «لسان العرب» و ابن سيده در «المخصص» از جمله كسانى هستند كه از اين كتاب استفاده كرده‌اند و مطالب آن را نقل نموه‌اند.

كتاب، در قرن سوم هجرى تأليف شده است.

ساختار

همه اجزاى كتاب، امروزه به دست ما نرسيده است، چون بيشتر اجزاى آن، در گذر روزگار از ميان رفته است. عبدالقادر بغدادى، مى‌گويد: «كتاب النبات، شش مجلد بزرگ بوده است.. از ميان اين شش مجلد، تنها مجلد ثالث و نيمى از مجلد پنجم آن به دست ما رسيده است؛ ازاين‌رو، نه از انگيزه مؤلف براى نگارش اين اثر باخبریم و نه از ساختار كتاب و نه از سال تأليف آن.

با اين حال، جزء سيزدهم، مشتمل بر 13 باب و جزء پنجم، داراى يك باب است.

مؤلف، در اين اثر، به ذكر شواهد شعرى، حكايات و نكات ادبى و لغوى مى‌پردازد و در اين باره به منابع بسيار و اقوال فراوانى استناد مى‌كند.

گزارش محتوا

اگر چه محتواى كتاب، در نگاه اول، لغت و ادبيات است، اما كتابى با اين قدمت، براى محققین طب سنتى و پژوهش‌گرانى كه جست‌وجو در ريشه لغات مى‌كنند و نيز جويندگان اطلاعات گسترده در مورد گياهان، مسواك، درختان، رنگ‌ها، قارچ‌ها، بوها و... منبع باارزشى است.

ارزش اين اثر، در ذكر نكات لغوى و طبى در كنار هم است؛ ازاين‌رو، هم براى ادب‌دوستان جذاب است و هم به كار دوست‌داران طب مى‌آيد.

در عين حال به سبب ذكر اشعار و حكايات ادبى و تاريخى، مطالعه آن، سرگرم كننده است.

با اين حال، به خاطر عدم تدوين و تنظيم آن به‌صورت مرسوم، استفاده از آن تنها براى كسانى سودمند است كه در پى اطلاعات دقيق و جزئى‌اند و الا اين اثر، چندان به كار مبتديان نمى‌آيد.

عناوين ابواب كتاب چنين است:

باب آفات الحرث و النحل؛

باب الرعى و المراعى؛

باب صفة الجراد و الجنادب؛

باب وصف الكمأة و ما كان في طريقها؛

باب الصمغ و اللثا و المغافير؛

باب الدباغ؛

باب الزناد؛

باب في الوان النيران و الارمدة و الادخنة؛

باب ما يصبغ؛

باب الرواغ الطيبة و المنتنة؛

باب المساويك؛

باب الحبال؛

باب العسل و النحل؛

باب القسى و السهام.

وضعيت كتاب

اين اثر، به تحقيق و شرح مشرق‌شناس آلمانى برنارد لوين تصحيح و تحقيق شده است.

وى، براى تصحيح متن كتاب، از سه نسخه خطى بر جاى مانده اين اثر استفاده كرده است.

محقق اين اثر، در مقدمه، به شيوه تصحيح اشاره كرده است؛ علاوه بر آن، تنظيم و تدوين فهارس براى استفاده آسان از مطالب كتاب، كار ديگر اوست. تدوين فهرست لغات، فهرست اشعار، فهرست ارجوزه‌ها، فهرست روات و فهرست شعرا كارى بوده كه او در اين رابطه انجام داده است.

پاورقى‌هاى اين اثر، به استخراج اشعار و مستنداتى كه در متن، نام آنها آمده و نيز ذكر كتبى كه از تكه تكه مطالب كتاب النبات، بهره‌مند شده‌اند، اختصاص يافته است.

اين اثر، در سال 1394ق(1974م)، در 463 صفحه، توسط انتشارات فزاتر اشتاينر (آلمان)، چاپ و منتشر شده است.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب