معجم شواهد النحو الشعرية

معجم شواهد النحو الشعرية، نوشته حنا جمیل حداد است که شواهد شعری، رجزی و بیت‌های نیمه‌تمام را در گونه فرهنگ‌‌‌نامه ارائه داده است. مؤلف از دشواری گردآوری شواهد شعری در یک مجموعه سخن می‌گوید؛ چراکه هنوز بسیاری از میراث ادبی عرب، به‌ویژه دانش صرف و نحو به‌صورت مخطوط در کتابخانه‌های جهان نگهداری می‌شود و در دسترس عموم نیست. دیگر اینکه، آنچه که از این میراث فرهنگی از دست رفته است، بیش از آن چیزی است که به دست آمده است. همچنین، احاطه داشتن بر شواهد شعری و گردآوری آن‌ها نیازمند گروهی از پژوهشگران است تا بتوانند با سال‌ها تلاش به این مهم دست یابند؛ چراکه فزونی آن‌ها بیش از حد تصور است؛ چنان‌که ابوالعباس ثعلب مدعی است که علی احمر مؤدب الامین، سوای قصیده‌ها و بیت‌های غریب، چهل هزار شاهد نحوی را حفظ می‌کرد و از بر داشت.

معجم شواهد النحو الشعرية
پدیدآوران	حداد، حنا جمیل (نويسنده)
ناشر	دار العلوم
مکان نشر	عربستان - ریاض
سال نشر	1404ق - 1984م
چاپ	1
زبان	عربی
تعداد جلد	1
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

مصنف در این کتاب به گردآوری شواهد شعری نحوی که ادیبان عرب آن‌ها را در نوشته‌هایشان برای دانش صرف و نحو گواه آورده‌اند، بسنده کرده است. وی برای هر قرنی از نوشته‌های مشهوران ادبیات عرب بهره گرفته است. وی این کار را با حذف شواهد تکراری، قرن به قرن، تا قرن دهم ادامه داده و آخرین عالم نحوی که شواهد را از کتب وی اتخاذ نموده، اشمونی متوفای 929ق است. این شواهد – که مجموعه‌ای است از شعر، رجز و بیت‌های نیمه‌تمامی که گوینده آنها ناپیدا است - به سه‌هزاروهشتصد شاهد می‌رسد.

مصنف این شواهد را در سه قسم دسته‌بندی کرده است:

1. شواهد شعر؛
2. شواهد رجز؛
3. نیمه‌بیت‌هایی که برای هیچ‌یک ضمیمه‌‌ای نیافته و نتوانسته آنها را تکمیل نماید.

شواهد قسم اول و دوم را بر ابواب حروف هجا با توجه به قوافی آنها توزیع نموده است و هر باب از آنها را به چهار فصل تقسیم کرده است و در چهار فصل مزبور به‌ترتیب شواهدی که حرف «رویّ» در آنها مضموم، مفتوح، مکسور و مقید بوده آورده است... نویسنده روش خود را در ارائه شواهد مفصلا در مقدمه ذکر کرده است.

منابع مقاله

مقدمه کتاب.