زاد المسافرین (ناصرخسرو قبادیانی)
زاد المسافرین یا «زاد المسافر» اثر ناصرخسرو قبادیانی بلخی (394- 481ق)، يكى از مهم‌ترين آثار كلامى فلسفى اسماعیلی و حاوى واپسين باورهاى مذهبى و ايده‌هاى كلامى و جهان شناختی رسمى فاطميان، در دوره امپراتورى دينى آنان است.
| زاد المسافرین | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | قبادیانی، ناصرخسرو (نویسنده) بذل‌الرحمن، محمد (محقق) |
| ناشر | کاوياني (چاپخانه) |
| مکان نشر | برلین - آلمان |
| موضوع | فلسفه اسلامی - متون قديمي تا قرن 14، نثر فارسی - قرن 5ق. |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
اين اثر بيشتر به «زاد المسافرين» شهرت دارد، اما آن‌گونه كه ضبط كهن‌ترين و اصيل‌ترين نسخه اين اثر نشان مى‌دهد، نام آن «زاد المسافر» است. به جهت روزگار تألیف و روش نگارش، از ديرباز موردتوجه سبک‌شناسیان نثر فارسى بوده و سرشار از واژه‌هاى نادر و كهن فارسى است و افزون بر آن، برابرنهاده‌های فارسى ارزشمندى براى اصطلاحات فلسفى عربى در آن آمده كه سخت درخور توجه است[۱].
ازآنجایی‌که پیش‌ازاین، اصل کتاب در قالب نسخه چاپ‌شده توسط مرکز پژوهشی میراث مکتوب، با تحقیق اسماعیل و محمد عمادی حائری، در ویکی نور معرفی گردیده، در این نوشتار، به معرفی نسخه‌ای پرداخته‌شده که توسط انتشارات «کاویانی» و با تصحیح محمد بذل الرحمن منتشرشده است.
مصحح در مقدمه‌ای که به ابتدای کتاب افزوده، به این نکته اشاره دارد که تصحیح کتاب را به سفارش پروفسور برون، برعهده‌گرفته است. وی دراین‌باره می‌گوید: «چون قدری در مطالب این کتاب از روی دقت غور کردم، افسوس خوردم که چه قدر از کتب مهمه فارسی که حکم جواهرات نفیسه را دارد، در زوایای نسیان پنهان و از زیور طبع عاری و کسی از آن آگاه نیست و پس‌ازاینکه بنده نیز اهمیت موضوع این کتاب شریف و سهولت و وضوح مباحث عالیه فلسفیه آن را به خدمت سرکار پرفسور عرض کردم، اشارتی فرمودند که عمل طبع و نشر آن‌ها به عهده بگیرم تا دوستداران علم و خصوصاً فارسی‌زبانان، از آن بهره‌مند گردند»[۲].
طبق آنچه مصحح در کتاب بدان اشاره‌کرده است، دو نسخه خطی از این کتاب موجود است، یکی نسخه‌ای در کتابخانه ملی پاریس از متعلقات شفر و دیگری نسخه‌ای در کالج کمبریج. در نسخه کمبریج، بعضی از حواشی به خط ناسخ و دیگران موجود بوده که در آخر کتاب حاضر، طبع گردیده و مصحح معتقد است گرچه برخی از این حواشی تااندازه‌ای بد نیست، ولی بیشتر بی‌فایده و غالباً مطالب فلسفی آن، سخیف است[۳].
برای سهولت در چاپ و عدم تکرار جمل متشابه، در نسخه حاضر، اختصارات و علاماتی به‌کاررفته است[۴].
فهرست مطالب، در ابتدای کتاب آمده و در پاورقی‌ها، علاوه بر اشاره به اختلاف نسخ، به توضیح برخی از کلمات و واژگان متن پرداخته‌شده است[۵].
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه و متن کتاب.
- زاد المسافر (ناصر خسرو)