تفسير الفاتحة الکبير
تفسير الفاتحة الکبير تأليف احمد بن محمد بن عجيبه (1160 - 1224ق)، که به‌شیوه اشاره‌ای و عرفانی است.
| تفسير الفاتحة الکبير | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابن عجیبه، احمد (نویسنده) کیالی، عاصم ابراهیم (مصحح) |
| ناشر | دار الکتب العلمية |
| مکان نشر | لبنان - بيروت |
| سال نشر | 1427ق. = 2006م. |
| چاپ | چاپ دوم |
| موضوع | تفاسير (سوره فاتحه) تفاسير اهل سنت - قرن 13ق. |
| زبان | عربي |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /الف2ت713 / 102/12 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ابن عجیبه ظاهر قرآن را معتبر و حجت می‌داند، به‌این جهت به شیوه معمول مفسرین به تفسیر ظاهر می‌پردازد، پس از آن از اشارات و لطائف عبارات و آیات قرآنی سخن به‌میان می‌آورد. ایشان از آن دسته عرفایی است که معتقدند تأویل آیات قرآن (به غیر ظاهر آنها) با اشارات خفیه‌ای که برای اهل سلوک و تصرف ظاهر است، و امکان تطبیق بین آنها و ظاهر آیات ممکن باشد، انجام می‌گیرد، براین اساس معانی مراد از ظاهر کلمات و آیات قرآنی نزد آنها معتبر و حجت می‌باشد و تأویل خود را نیز هماهنگ و مرتبط با آن، مطرح می‌نمایند، براین‌اساس روش خود را از «باطنیه» جدا می‌نمایند.[۱]،[۲]
ابن عجیبه این تفسیر را قبل از تألیف البحر المديد في تفسير القرآن المجيد نگاشته است، همچنان که این مطلب از کلام ایشان در آخر تفسیر الفاتحة الکبیر ظاهر می‌گردد، که گفته (به دنبال آن انشاءالله تفسیر سوره بقره می‌آید)، کاتب نسخه در ادامه آن نوشته: مؤلف این تفسیر -تفسیر الکبیر فاتحه- را، تفسیری مستقل قرار داده، سپس تفسیری دیگر را نگاشته است و تفسیر خود (البحر المدید) را بر آن مبنا قرار داده است.[۳]
ابن عجیبه در ابتدای مباحث تفسیری سوره فاتحة الکتاب به ده مقدمه به‌نحو اختصار اشاره می‌کند که بخصوص در علوم قرآنی حائز اهمیت است:
اول: در تقسیم علوم و ذکر اصول و فروع آنها و پاره‌ای از مقدمات آن بر وجه اختصار.
دوم: در کیفیت ابتدا نزول قرآن و اولین آیاتی که نازل گردید، همچنین ذکر آیات مکی و مدنی و تفاوت آن دو.
سوم: در سبب جمع نمودن قرآن و اختلاف روایات آن و علت محدود ساختن آن به ده یا هفت حرف و آداب قرآن و قاری.
چهارم: در علوم ظاهری و باطنی
پنجم: در شروط مفسر قرآن و آداب آن و ذکر علومی که مفسر برای تفسیر نیازمند است.
ششم: در شناخت تأویل و تفسیر قرآن و بیان شرافت و نیاز به تفسیر.
هفتم: در طبقات مفسرین و اولین کسی که تفسیر کرد.
هشتم: در ترتیب آیات و سور قرآنی، در دسته‌بندی و تعشیر آیات (تقسیم آیات قرآن به دسته‌های ده تایی)، و نقطه و شکل‌گیری قرآن.
نهم: در تفسیر لفظ قرآن، کتاب، فرقان، ذکر، سوره، و آیه
دهم: در فضیلت قرآن و فضیلت تلاوت آن و تمایز برخی بر برخی دیگر، و ذکر بعضی از خواص آن[۴]
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه کتاب
- ابن عجیبه، احمد، البحر المدید فی تفسیر القرآن المجید، ناشر: حسن‌عباس زکی، قاهره، مصر، چاپ 1، 1419ق